https://www.humo.be/nieuws/peter-mertens-jan-jambon-is-een-miscast-als-hij-zegt-dat-een-maatregel-er-niet-komt-weet-je-binnenkort-hebben-we-prijs~b3a54afe/

Peter Mertens: ‘Jan Jambon is een miscast. Als hij zegt dat een maatregel er niet komt, weet je: binnenkort hebben we prijs’

maandag 29 november 2021
‘Niemand durft tegen Bart De Wever in te gaan. Hij is een spar: onder hem is het dor, en wat zich tegen hem aanschurkt, gaat kapot.’Beeld Marco Mertens

humo sprak metPeter Mertens

In dertien jaar tijd transformeerde hij de PVDA van een amateuristisch gezelschap naar een middelgrote partij die de PS opjaagt en daardoor ook de Vivaldi-regering in een houdgreep heeft. Nu zondag geeft Peter Mertens de fakkel als voorzitter door aan Raoul Hedebouw, de Dancing Dimi van de marxisten. Maar als schrijver, Kamerlid en Antwerps fractieleider zal hij tegen de schenen van de machthebbers, nationalisten en fascisten blijven schoppen.

HUMO Raoul Hedebouw wordt komende zondag met een stalinistische score verkozen als uw opvolger. Hadden jullie geen zin in een open debat tussen twee kandidaten?

PETER MERTENS «Het stond in de sterren geschreven dat Raoul mijn opvolger zou worden. Iedereen trok aan zijn mouw, hij is de gedroomde kandidaat: tweetalig, ad rem, superpopulair in Vlaanderen, sterk verbonden met de arbeidersklasse.»

HUMO U noemde hem altijd ‘onze Eden Hazard’.

MERTENS «Ik ga een andere voetballer moeten kiezen, anders denken de mensen nog dat Raoul ook over zijn hoogtepunt heen is (lacht).»

HUMO Hedebouw lijkt nog radicaler dan u. Is een regeringsdeelname van de PVDA in 2024 nu al uitgesloten?

MERTENS «We zijn even radicaal, maar Raoul heeft een andere stijl. Hij is een passioneel debater, ik ben meer een schrijver. Ik wens de PS veel succes als ze met hem een akkoord willen maken. Wij zijn een partij met échte breekpunten, geen blabla vóór de verkiezingen om dan nadien je kazak te draaien. De mensen hebben hun buik vol van die halfslachtige compromissen. In 2024 willen we verder groeien, maar we mogen geen stappen overslaan. Wij gaan niet zoals de groenen als zevende wiel aan de wagen in een regering zitten.»

HUMO In welke staat bevond de partij zich toen u voorzitter werd?

MERTENS «Ze lag op de grond na de verkiezingsnederlaag van 2003. We hadden amper 800 leden, vijf gemeenteraadsleden en nul parlementsleden. Het amateurisme regeerde. Er was geen studiedienst, geen logo en geen personeelsdienst. In mijn eerste tv-interview vroeg Phara de Aguirre of ik het partijvoorzitterschap als een fulltime job zag (lacht). In het begin heb ik veel ruzie moeten maken: vier mensen uit de partijtop wilden niet mee met de vernieuwingsoperatie. Alleen door hen buiten te zetten en komaf te maken met de autoritaire doctrines van het verleden, konden we groeien. Vandaag hebben we 24.000 leden, 170 gemeenteraadsleden en 43 bovenlokale mandatarissen. Wij wegen op het beleid en worden voortdurend vernoemd in de media.»

HUMO Waarom houdt u er dan mee op?

MERTENS «Mijn doel was om de partij te professionaliseren en een nieuwe ploeg klaar te stomen. In 2015 waren we er nog niet, maar in 2019 braken we definitief door. Het is tijd voor een nieuwe wind. Raoul spreekt andere mensen aan. Zijn profiel past beter in het huidige politieke klimaat, met die razendsnelle communicatieoorlog waarin je jezelf elke dag in het relletje van het moment moet gooien met korte, scherpe standpunten. Verbale kanonnen als Raoul en Jos D’Haese kunnen dat beter. Ik haal meer voldoening uit het strategische werk: afstand nemen, analyseren, argumenteren en schrijven. Ik ben ook geen fan van Twitter. Laat mij maar een pint gaan drinken in een havencafé, om te luisteren naar de verhalen en bekommernissen van het volk. Ik bewaar die verhalen in mijn notitieboekjes. Luisteren is de eerste revolutionaire daad.»

HUMO Op welke verwezenlijking bent u het meest trots?

MERTENS «We zaten nog maar een halfjaar in het parlement toen we het Zorgfonds erdoor kregen: 400 miljoen euro per jaar extra voor de zorg, tégen de zin van de regering-Wilmès. Daar zijn 4.500 jobs uit voortgekomen die we nodig hadden tijdens de pandemie. De regeringspartijen noemden dat populistisch, nu vindt iedereen dat we meer moeten investeren in de zorg.

»Voor mezelf was ‘Hoe durven ze’ een groot succes: met 25.000 exemplaren het op één na best verkochte politieke boek ooit. Ik heb daar anderhalf jaar Vlaanderen mee rondgetoerd, 150 lezingen! Voor onze partij was dat een breekijzer: eindelijk namen pers en publiek ons serieus. Bovendien werd het gelezen door mensen die normaal nooit boeken lezen.»

HUMO De PVDA investeert fors in politieke advertenties en filmpjes op sociale media. Wringt het niet dat jullie daarvoor elk jaar een zak geld naar schofterige multinationals als Facebook moeten dragen?

MERTENS «Vorig jaar behoorde 98 procent van de politici die aan bod kwamen op radio en tv tot een regeringspartij. Dan kunnen wij niet anders dan in sociale media investeren. We bereiken daarmee twee miljoen mensen per dag. De N-VA geeft ieder jaar een miljoen euro uit aan campagnes op sociale media, Vlaams Belang 500.000 euro, wij 300.000. Maar als het van ons afhangt, worden de partijdotaties gehalveerd én betalen die technologiereuzen veel meer belastingen.»

HUMO U viseert al jaren de grote vermogens. Hebt u ooit persoonlijke aanvaringen gehad met rijke mensen?

MERTENS «Eigenlijk niet. Ik ben zelfs een paar keer voor de Rotary Club gaan spreken. Ook in België heb je miljonairs die een vermogensbelasting rechtvaardig vinden, omdat ze beseffen dat er een grens is aan de ongelijkheid die onze planeet aankan. Volgens een nieuw Oxfam-rapport hebben de acht rijkste mensen ter wereld evenveel als de 3,6 miljard armsten. Acht! Die obscene kloof is gevaarlijk voor onze democratie, want die kerels zijn zo machtig dat ze de politici naar hun pijpen laten dansen. De lobbyisten van de banken, de farmasector, de olie- en energiebedrijven winnen altijd. Kijk naar Engie: of we nu twee kerncentrales langer openhouden of gascentrales bouwen, de kassa rinkelt. En hoeveel coronagolven moeten we nog meemaken voor de patenten van de vaccins worden opgeheven? De hele maatschappij bloedt, maar Big Pharma wordt schatrijk met producten die uitgevonden zijn met massa’s overheidsgeld: dat klopt toch niet?»

HUMO U had het net over luisteren naar de mensen. Moeten we dat ook doen met de 35.000 betogers die vorige week onder impuls van Schild & Vrienden betoogden tegen de coronamaatregelen, terwijl ons zorgsysteem dreigt te crashen?

MERTENS «Naar Schild & Vrienden moeten we niet luisteren, naar de bekommernissen van andere betogers wel. Een groeiende groep keert zich af van het systeem en gelooft níks meer van politiek, media en wetenschap. Wat bereik je als je die mensen afschildert als dom, egoïstisch uitschot? De kiezers van Vlaams Belang werden ook kakkerlakken genoemd. Hoeveel mensen gaan we zo nog afschrijven? Ik beschouw het als een groot falen dat de socialistische kiezers die de voorbije decennia naar extreemrechts overliepen, niet naar ons zijn gekomen. We proberen die mensen nu terug te winnen door in de wijken met hen in gesprek te gaan.»

HUMO Hoe overtuig je mensen die geen wetenschappelijke feiten aanvaarden?

MERTENS «Die 35.000 betogers waren figuren van allerlei strekkingen. De groep antiwetenschappelijke hardliners is klein. Met hen kun je moeilijk praten, net zoals je een rabiate racist ook niet overtuigt. Ze zijn heel luid en hebben altijd wel één of andere statistiek van een pseudowetenschappelijke flutwebsite om hun gelijk te halen. Maar de grote meerderheid heeft terechte bekommernissen of is gewoon slecht geïnformeerd. Als je hen verwerpt, duw je hen in het kamp van de hardliners en creëer je een rotte voedingsbodem waarop haat en verbittering groeien.»

HUMO De socialisten en christendemocraten pleiten voor een algemene vaccinatieplicht. Waarom bent u daartegen?

MERTENS «Ik volg daarin premier Alexander De Croo: mensen uitsluiten, of ze vastbinden op een stoel en verplicht inenten, dat werkt niet. Frank Vandenbroucke zei een maand geleden hetzelfde, nu is hij plots voor. De professor is aan het zwalpen. Trouwens, hoe ga je zo’n vaccinatieplicht handhaven?»

HUMO Met de coronapas, politiecontroles, boetes en gevangenisstraffen voor wie niet betaalt? Zo moeilijk is dat toch niet?

MERTENS «Dan maak je het leven van mensen onmogelijk.»

HUMO Waardoor de meerderheid zich wellicht toch zal laten vaccineren.

MERTENS «Maar waarom luister je niet naar die mensen? Begin november hebben wij met Geneeskunde voor het Volk honderd niet-gevaccineerden opgebeld. Met hand en tand hebben wij hun duidelijk gemaakt dat die vaccins wél veilig, wetenschappelijk verantwoord en belangrijk zijn: 64 van hen hebben zich daarna laten inenten. Dat heeft twee weken moeite gekost, maar het werkte. Waarom belt Vandenbroucke ons niet om te vragen hoe wij dat hebben aangepakt? Laat ons dat nu eens drie maanden doen op grote schaal, in alle achterblijvende wijken, met behulp van alle sociaal assistenten in opleiding.»

HUMO U bent ook tegen de verplichte vaccinatie in de zorg. Maar wat heb je in die sector te zoeken als je weigert om met een perfect veilig vaccin jezelf, je collega’s en kwetsbare patiënten te beschermen?

MERTENS «Ik begrijp dat ook niet, maar hen ontslaan zou catastrofaal zijn: van de 2.000 bedden op intensieve zorg die ons land officieel zou moeten tellen, kunnen we er nu al 136 niet garanderen wegens gebrek aan personeel. En dan gaan we er nog meer buitengooien? Mensen voor wie we vorig jaar nog hebben geapplaudisseerd, die zich dubbel hebben geplooid in de crisis!

»We moeten dringend het bredere debat over de zorg voeren. Sinds de jaren 90 zijn er vierduizend bedden geschrapt. Veel zorgverleners vluchten weg uit de sector wegens de slechte werkomstandigheden, de hoge werkdruk en het gebrek aan respect. Die mensen houden nu al voor de vierde keer de boel recht. Ze verdienen beter.»

HUMO Vorige vrijdag kondigde de regering opnieuw verstrengingen af, omdat de besmettingen angstwekkend blijven stijgen.

MERTENS «Iedereen wordt mottig van die jojobeweging. Ik begrijp niet waarom de basis, zoals testing en tracing, na anderhalf jaar nog altijd niet op punt staat. Waar is het ventilatieplan in de scholen en bedrijven? Ben Weyts heeft compleet gefaald door de verplichting van CO2-meters en luchtverversers in de scholen te blokkeren.»

‘Toen ik voorzitter werd, regeerde het amateurisme de partij. In mijn eerste tv-interview vroeg Phara de Aguirre of ik het voorzitterschap als een fulltime job zag.’Beeld Marco Mertens

KWAADHEID

HUMO Een goed jaar geleden zei u in Humo: ‘We moeten absoluut vermijden dat de factuur van deze crisis opnieuw door de strot van de werkende klasse wordt geramd.’ Is dat gelukt?

MERTENS «De mensen zijn die factuur op alle mogelijke manieren aan het krijgen. De economie trekt weer aan, de winsten van het grootbedrijf gaan door het dak, en ondertussen moeten de werknemers meer doen. Tijdens de coronacrisis gingen veel bedrijven in de min en dat willen ze nu goedmaken, door hun personeel uit te persen en zo lang mogelijk onderbemand te blijven draaien. In veel sectoren vinden bedrijven ook geen volk meer: truckchauffeurs, leerkrachten, zorgverleners, poetshulpen, industriële technici, bouwvakkers, dokwerkers… In de haven van Antwerpen liggen de schepen tot in Vlissingen te wachten om gelost te worden. In een marktsysteem is het logische antwoord dan: loonsverhogingen. Maar dat heeft de regering geblokkeerd. De poetshulpen kwamen dit jaar voor het eerst in hun leven samen op straat voor betere lonen en een deftige verplaatsingsvergoeding. Nu verlíézen ze geld door van werkplek naar werkplek te rijden. En wat krijgen ze? Vijf cent extra! Dat past niet eens in een winkelkar.

»Van de miljonairstaks of eerlijke fiscaliteit is geen sprake. De olie- en energiereuzen verdienen geld als slijk, maar wij betalen ons blauw aan energie. Alles wordt duurder, maar als je spaart, verlies je ook, want door de lage rente wordt je geld elk jaar minder waard. Er was ons een rijk der vrijheid beloofd, maar dat komt er voorlopig niet. Zonnepanelen brengen minder op omdat de overheid haar woord heeft gebroken. Moet ik nog doorgaan? Mensen hebben het gevoel dat ze langs alle kanten worden genaaid. De poetshulpen protesteren, de Lidl staakt, de politie voert actie, de kinderverzorgers verzuipen, de cipiers… Allemaal zeggen ze: ‘Wij waren toch de helden van de crisis? Nu zijn we nog slechter af dan voordien.’ Onderschat die kwaadheid niet, de mensen pikken het niet meer. Zonder de pandemie liepen de straten vol.»

HUMO Er valt ook goeds te melden. De armsten zullen van de dure energie weinig voelen dankzij sociale tarieven en winterkortingen. Werkenden zien hun lonen stijgen dankzij de automatische indexering. Een middenklasser met spaargeld kan zonnepanelen en een warmtepomp laten installeren in plaats van zich blauw te betalen aan fossiele energie en zijn spaargeld te laten verpieteren op de bank. Dat is win-win. Maar het is wellicht makkelijker om de klagers naar de mond te praten en de verzuring te vergroten?

MERTENS «Voor de verzuring zorgt de regering zelf wel, daar hebben ze ons niet voor nodig. Mensen met geld kunnen inderdaad investeren. Maar veel werkende tweeverdieners hebben zoveel spaargeld niet. Zij komen amper rond en vallen buiten de compensatiemaatregelen van de overheid. Hun energiefacturen gaan maal drie. Daarom strijden wij voor de btw-verlaging naar 6 procent. En als de Vlaamse regering wil dat mensen hun huis renoveren, moet ze dat geld voorschieten.»

HUMO Vindt uw partij het klimaatprobleem wel belangrijk? U bent tegen elke maatregel die iets van de mensen vraagt.

MERTENS «Onze lijn is: pak de grote vervuilers aan en help de kleintjes, in plaats van de mensen te culpabiliseren. Het klimaatrealisme van Bart De Wever grenst aan negationisme, maar het klimaatelitarisme van de groenen, die met belerende vingertjes tegen mensen zeggen wat ze wel of niet moeten doen, werkt ook averechts, zéker als er geen deftige alternatieven zijn. Je raakt met het openbaar vervoer niet op je vroege shift om zes uur in de haven. Waar blijven de lightrailtrams en het fijnmazige netwerk van openbaar vervoer dat ook ’s nachts rijdt? In plaats van daarin te investeren schrapt de Vlaamse regering één op vijf bushaltes en zegt ze tegen de mensen dat ze maar een elektrische auto moeten kopen.»

HUMO Die zijn binnenkort goedkoper dan brandstofwagens.

MERTENS «Ja, maar ze lossen het fileprobleem niet op. In plaats van rijke mensen premies te geven voor een elektrische auto moet je massaal investeren in openbaar vervoer. Natuurlijk moet Peter Mertens zijn mobiliteitsgedrag veranderen, maar daarmee komen we er niet. Er zijn veel grotere ingrepen nodig. In Duinkerke is het openbaar vervoer gratis. Steeds meer steden weren auto’s uit het centrum om de stad terug aan de mensen te geven. Maar intussen voert de N-VA in Antwerpen een totaal achterhaald beleid. Ze gaan nu zelfs een autotunnel onder de Scheldekaaien aanleggen zodat automobilisten vlotter in het centrum raken. Ik hoor ook dat de overkapping van de Ring niet zou doorgaan, omdat die zogezegd niet meer nodig is als iedereen elektrisch rijdt. Dan vergeet men dat die overkapping ook een leefbaarheidsproject is, om meer ruimte en groen te creëren op het dak van de Ring.»

HUMO U bent als fractieleider in de gemeenteraad de op drie na populairste politicus van Antwerpen. De Wever staat op één en zijn partij blijft rond de 35 procent cirkelen.

MERTENS «Als De Wever kan, gaat hij in 2024 door met de socialisten: in Antwerpen, op Vlaams niveau én federaal, om het confederalisme te forceren. Hij speelt met Conner Rousseau als een kat met een muis. De socialisten hebben in Antwerpen zelfs geen woordvoerder meer. Jinnih Beels? Zit die bij Vooruit of bij de N-VA? Onlangs zijn twee daklozen gestorven in de fietsenstalling van het Centraal Station. De teller staat dit jaar al op veertig. De Wever reageerde dat dat allemaal toxicomanen zijn die haast dierlijk gedrag vertonen: alle hulpverleners en familieleden waren geschokt. Ik kende die jongens, één van hen deelde brood uit bij de voedselbedeling, ze verdienden het niet om op straat te sterven. Dát had de burgemeester moeten zeggen, in plaats van nog na te trappen. Maar de socialisten piepten daar zelfs niet over. Niemand durft tegen De Wever in te gaan. Hij is een spar: onder hem is het dor, en alles wat zich tegen hem aanschurkt, gaat kapot. CD&V en Open VLD zijn verschrompeld in de coalitie met hem.»

DRAAIMOLEN

HUMO Wat is uw beeld van de regering-De Croo?

MERTENS «Een bont allegaartje zonder visie dat te grote inhoudelijke verschillen moet overbruggen. De socialisten hadden vóór de verkiezingen twee breekpunten: de pensioenleeftijd terugbrengen naar 65 jaar en de btw op energie verlagen naar 6%. Twee keer nougatbollen. Daaraan worden ze niet graag herinnerd.»

HUMO Het begrotingsakkoord van oktober brokkelt nu al af. De MR vecht de fiscale hervorming in het voetbal aan, de PS blijft zich verzetten tegen avondarbeid in de e-commerce, en de aanpak van langdurig zieken dreigt een maat voor niets te worden. De lat om een werkgever te sanctioneren ligt erg hoog, en zieken die weigeren om mee te werken aan heractivering zullen ook volgend jaar géén boete krijgen, zei Vandenbroucke onlangs.

MERTENS «Ons protest heeft gewerkt: langdurig zieken moet je niet ambeteren of sanctioneren. Het is altijd maar de schuld van het individu, nooit van het zieke systeem. Ik word zo mottig als een kruk van die stigmatiseringsmaatschappij.»

HUMO Vandenbroucke vindt dat er niks stigmatiserender is dan mensen levenslang ongeschikt verklaren.

MERTENS «Maar veel mensen zíjn ongeschikt voor de dolgedraaide arbeidsmarkt! Twee derde van de Belgische werknemers ervaart negatieve werkstress. In het onderwijs riskeert een derde van de leerkrachten een burn-out. Mensen die het moordende tempo niet meer aankunnen, moet je met respect behandelen.»

HUMO De regering wil dat langdurig zieken, in ruil voor hun uitkering, een vragenlijst invullen waarin wordt gepeild hoe het met hen gaat en wat ze eventueel nog wél zouden kunnen. Wie dat meermaals weigert, kan een boete van 30 euro krijgen. Vindt u dat nu echt zo verregaand?

MERTENS (lacht) «Als je het zo stelt, is dat formulier invullen het minste wat mensen kunnen doen. Maar daarmee pak je het hoofdprobleem niet aan: de draaimolen van de arbeidsmarkt die almaar sneller gaat. Steeds meer mensen vliegen eraf met kapotte gewrichten, rugpijn, reuma en psychische aandoeningen. Ze krijgen geen rustpauzes en uitstapmogelijkheden meer.

»Vroeger was het niet mogelijk om een zieke af te danken. Maggie De Block heeft dat veranderd met haar integratietrajecten: als aan het einde van de rit blijkt dat het bedrijf geen oplossing heeft, mag het je ontslaan. Bij zeven op tien langdurig zieken gebeurt dat ook. Daardoor durven mensen amper nog in dat traject te stappen.»

HUMO Ik ken een alleenstaande moeder van drie tieners die al jaren thuis zit met een ziekte-uitkering. Ze komt amper rond, maar neemt zelfs voor korte verplaatsingen de auto omdat ze moe wordt van fietsen. Ze geeft toe dat ze weer zou kunnen werken, maar: ‘Waarom zou ik dat doen als ik mijn 1.300 euro per maand nu zomaar krijg?’

MERTENS «Mensen die er de kantjes aflopen, moet je aanpakken. Al wie kan, moet werken voor zijn boterham. Dat maakt de maatschappij rijker, en die persoon ook. Je moet die vrouw dus terug naar werk proberen te begeleiden.»

HUMO Gek dat u dat zegt, want als Vandenbroucke die begeleiding wil opstarten, schreeuwt Raoul Hedebouw moord en brand in het parlement omdat die mensen een formuliertje moeten invullen.

MERTENS «Omdat er te weinig werkbare jobs zijn en er niks gebeurt aan de snelheid van de draaimolen! Je kunt die vrouw daar terug op jagen, maar wat als ze na een halfjaar weer uitvalt? Pakken we dan haar uitkering af, zodat ze straks als dakloze moet overleven onder het Centraal Station?»

HUMO Wat is uw oplossing?

MERTENS «Bedrijven moeten meer aangepast werk aanbieden. Vroeger kon een metaalarbeider die op zijn 58ste last kreeg van zijn rug, nog een paar jaar uitbollen in de keuken, aan de toegangscontrole of in de schoonmaak. Maar door de drang naar winstmaximalisatie hebben bedrijven die functies massaal uitbesteed. Zelfs bij de overheid zijn er bijna geen instap- en uitbolbanen meer. Mensen van de vuilkar en de groendienst krijgen er ook steeds meer taken bij.»

HUMO Onder druk van uw partij blokkeert de PS de nachtarbeid in de e-commerce. Het gevolg is dat de pakjesfabrieken net over de grens staan en die jobs naar Frankrijk en Nederland gaan. Wat winnen we daarmee?

MERTENS «We beschermen onze arbeidsmarkt tegen praktijken die we niet willen! Ik heb na mijn studies ook een jaar nachtarbeid gedaan: onderschat niet hoe zwaar dat is. Een vriend die al meer dan twintig jaar in ploegen meedraait, heeft nog altijd slaapproblemen. Wij zijn een 24-ureneconomie geworden die nooit meer stilstaat, maar we moeten die neerwaartse spiraal stoppen. Sommigen zeggen: ‘We hebben geen keuze, we moeten mee.’ Sorry, we moeten níét mee! Zet daar maar een uitroepteken achter. De toekomst kan niet zijn om pakjes te laten afleveren door dertienjarigen zonder rijbewijs, zoals bij PostNL. De toekomst kan niet zijn om uitgebuite koeriers zestien uur per dag als zotten te laten rondrijden en te dwingen om in plastic flessen te plassen, omdat ze geen tijd krijgen voor een toiletbezoek. Dat is moderne slavernij.»

HUMO Wat zou u daaraan doen?

MERTENS «De sociale inspectie versterken. We hangen overal camera’s om de kassa te laten rinkelen met boetes, maar we hebben te weinig mensen om malafide bedrijven te controleren. Er is een oerwoud van onderaannemers ontstaan die sans-papiers en buitenlandse arbeiders uitbuiten en alleen met tijdelijke contractjes werken. De helft van de 10,5 miljoen interimcontracten zijn dagcontracten. Die mensen kunnen nooit iets plannen. Als ze ziek zijn, hebben ze niks. Meer controles, hogere lonen, betere arbeidsomstandigheden, dát zou arbeid in de 21ste eeuw moeten zijn. Nu glijden we terug af naar de 19de eeuw.»

HUMO Ook van het pensioendossier verwacht niemand nog veel vooruitgang. Net als de PS verzet u zich tegen maatregelen om mensen langer te doen werken. Maar de gemiddelde Belg werkt 32,6 jaar, het EU-gemiddelde bedraagt 35 jaar, in Zweden is dat zelfs 41 jaar. Vindt u die kloof niet problematisch als we mensen straks nog een pensioen willen geven?

MERTENS «De gemiddelde Belg werkt misschien minder jaren, maar is wel erg productief. In Scandinavië blijven mensen langer aan de slag, maar ze hebben meer rustmomenten en uitstapmogelijkheden. Bij ons zijn veel arbeiders rond hun zestigste helemaal op. Laat hen toch nog een paar jaar genieten van hun oude dag, anders gaan ze van het werk naar de zerk. Een laaggeschoolde heeft achttien gezonde jaren minder dan een hooggeschoolde. Dat klassenverschil moet je meenemen in het beleid. Helaas heeft deze regering het debat over de zware beroepen begraven. Ik vind het schandalig hoe wij met onze ouderen omgaan. Ze moeten zich te pletter werken en daarna steken we hen in peperdure homes, waar de vastgoedlobby van de multinationals vette winsten maakt en verzorgers geen tijd hebben voor een praatje.»

‘Ik ben geen fan van Twitter. Laat mij maar een pint gaan drinken in een havencafé om de bekommernissen van het volk te horen.’Beeld Marco Mertens

RACISME

HUMO Voor de verkiezingen van 2024 lanceren jullie nu al de ‘We Are One’-campagne. Waarom zo vroeg?

MERTENS «De Wever tourt toch ook al maanden met zijn ‘afspraak met de geschiedenis’? Wij willen vermijden dat Paul Magnette in de verleiding komt om met De Wever het land te splitsen. Door onze campagne zal hij al vóór de verkiezingen kleur moeten bekennen. Twee derde van de Vlamingen wil meer België, nationaal is dat zelfs drie vierde. We hebben meer eenheid nodig, in plaats van te blijven voortsukkelen met negen ministers van Volksgezondheid en vier ministers van Klimaat die elkaar tegenwerken. De kafka bij de overstromingen was wraakroepend. Een regendruppel die in de lucht hangt, is federaal, als hij op de grond valt, is hij regionaal. Daardoor mocht het KMI alleen waarschuwen voor zware regenval, niet voor overstromingen. Dat heeft mensenlevens gekost. En nadien faalde de overheid met de noodhulp doordat te veel diensten kapotbespaard zijn. De Civiele Bescherming had te weinig middelen, de onderbemande Staatsveiligheid kon de terreuraanslagen niet verhinderen, de strategische stock met mondmaskers werd vernietigd. Het is hoog tijd om België weer te versterken. Het geld daarvoor halen we bij de politiek, door te besparen op het aantal politici, parlementen, partijdotaties, kabinetten en interministeriële overlegcomités.»

HUMO Wat als de N-VA en Vlaams Belang samen een meerderheid halen?

MERTENS «Dan hou ik mijn hart vast. Racisme is nu al een groeiend probleem. Ik heb een aflevering van de Canvas-reeks ‘Het leven in kleur’ gezien: mijn bloed kookt van die verhalen.»

HUMO Hebt u zulke gesprekken ook al gevoerd met uw zoon? Zijn moeder is van Marokkaanse afkomst.

MERTENS «Dat valt wel mee, mijn zoon is heel mondig. Maar de deksels van het fatsoen zijn er helemaal afgevlogen. De groep die niks moet hebben van vreemdelingen neemt af, maar de onbeschoftheid en agressie van de echte racisten stijgt. Zij voelen zich gesterkt door de comeback van Vlaams Belang en de haatzaaierij van Dries Van Langenhove. Vroeger was het: ‘Ik ben geen racist, maar…’ Nu is het: ‘Ik ben racist, en dan’? Op de tram hoor ik soms: ‘Vuile makak, sta eens recht.’ Dan grijp ik in. ‘Gij gaat dáár staan en rustig blijven, hè maat!’ Omgekeerd doe ik het ook, wanneer een jong gastje uit Borgerhout niet opstaat voor een oude mevrouw.»

HUMO Nog geen klop gekregen?

MERTENS «Nee, mijn postuur en lichaamstaal spreken boekdelen in zulke situaties. Maar in 2024 krijgen we sowieso miserie. Vlaams Belang bereidt een Trump-campagne voor: ze zijn nu al bezig over ‘de gestolen verkiezingen van 2024’. Als ze winnen, nemen hun troepen de straat over. En als ze niet in de regering raken, zullen ze de mensen opjutten met zever over valse, ondemocratische verkiezingen. Ook De Wever zegt dat hij vreest voor straatrellen. Toch wil hij de VB-stemmen gebruiken om Magnette bang te maken en te chanteren. Pokeren met fascisten is een heel gevaarlijk spel. Tom Van Grieken ziet er een keurig ventje uit en geeft iedereen vriendelijk een hand, maar onder dat afgeborstelde uiterlijk zit een rasechte neofascist. Het domste wat je kunt doen, is hem onderschatten. Met Trump is dat ook gebeurd.»

HUMO Met welke politieke tegenstander zou u graag eens pinten gaan pakken?

MERTENS «Ik heb altijd een goede band gehad met John Crombez. Dat is een goeie mens. Bruno Tobback ook. Met Conner Rousseau is de band onbestaande. Ik heb hem hem al verschillende keren uitgenodigd voor een koffie, maar hij negeert dat. Zelfs zijn partijgenoten zeggen dat hij een egotripper is.»

HUMO Wie is de grootste politieke miscast die u in al die jaren hebt gezien?

MERTENS «Jan Jambon. In de wandelgangen is iedereen het daarover eens, zelfs zijn partijgenoten. Elke keer als hij spreekt, is er schade. Hij mist politieke feeling en probeert op de verkeerde momenten te scoren. Niemand heeft er vaker naast gezeten over het virus. Als Jambon zegt dat een maatregel er niet komt, weet je: binnenkort hebben we prijs. Het wordt bijna een running gag. Hij komt ook niet respectvol over. In de eerste golf waren de poetshulpen heel ongerust omdat ze moesten blijven werken. Jambon zag het probleem niet: ‘De mensen kunnen toch op de bovenverdieping gaan zitten als de kuisvrouw beneden bezig is?’ Dat is zijn maatschappijbeeld in een notendop: de elite boven, het voetvolk beneden. Degoutant.»