Bron : de correspondent – Mark Chavannes
Behoorlijk tegenstrijdige wensen van vier partijen zijn met veel geduld samengebracht. En passant gaat het nieuwe kabinet veel maatregelen van het vorige kabinet terugdraaien of verzachten, al zegt niemand dat hardop. Politiek Dagboek over het dinsdag gepresenteerde regeerakkoord. Rutte III, remmend voorwaarts!
Uit het regeerakkoord spreekt het optimisme van de wanhoop
Ze stonden er toch maar. Rutte, Buma, Pechtold en Segers. Vier tinten blauw, vier saaie dassen. Toch dwongen zij mijn bewondering af.
Zij stonden daar namens de laatste vier partijen die niet voor de oppositie kozen. Zij hebben het geduld van een handwerkcollectief opgebracht om hun tegenstrijdige wensen tot één wandkleed te borduren.
Mooi is het niet, samenhangend evenmin. Er zit een soort optimisme van de wanhoop in, vertrouwen met een kleine v.
Dit is waar het Nederlandse bestel in 2017 toe in staat is. We kunnen wel een gat in de dag dromen over een ander kiesrecht, vrij baan voor het volk, maar dit is wat we hebben.
Niet 1 zin blijft hangen
Zelfs de inleiding is geen document, maar een collage. Alsof zij op dag 193 afspraken dat er geen groot tekstschrijver overheen mocht. ‘Klein is meer,’ had iemand ergens gelezen. Niet één zin blijft hangen. Laat staan een idee.
Kozen zij al gevend en nemend voor bescheidenheid als zelfportret? Wie weinig belooft, valt allicht af en toe mee.
En dan toch een beetje opscheppen af en toe. Over onze klimaatambities ‘in de Europese voorhoede,’ maar er niet de maatregelen bij leveren. Konden we het niet over eens worden, en zouden de mensen toch niet pikken. Het kabinet wil vergroenen, maar bedrijven, die het meeste vervuilen, hoeven daar straks verreweg het minste aan bij te dragen.
Opgeven over ‘investeren in de zorg,’ maar intussen de grootste bezuinigingen zoeken in het beperken van de kosten in de zorg. Zelfs de wijkverpleging, die de volle lading van ouderen die thuis blijven wonen opvangt, moet inleveren.
Het beleid van Rutte dat Rutte terugdraait
Het is opvallend dat Rutte III heel wat beleid van Rutte I en II terugdraait of verzacht. Maar dat wordt natuurlijk niet hardop gezegd – dat is ook lastig voor zo’n premier die doorgaat.
Eerdere zware bezuinigingen op defensie, diplomatieke posten in het buitenland, cultuur, werk voor mensen met een beperking, ze worden deels teruggedraaid. Zonder schulderkenning, zonder toe te geven dat de schade groter is geweest dan de omvang van die bezuinigingen.
Zelfs de aanslagen op ontwikkelingssamenwerking worden deels goedgemaakt. Al is dat vooral optisch, want bijna alles wat wordt gezegd in het hoofdstuk over Nederland en de wereld staat in het teken van het indammen van de migratie richting Europa.
Een van de weinige pijlers: houd migratie tegen
Wat dat betreft kunnen Geert Wilders en Thierry Baudet tevreden zijn met dit regeerakkoord. Het is misschien niet hun taal, maar wel hun gedachtegoed dat die buitenland-paragrafen doordesemt. VVD en CDA maken het fort-Europa-denken en het fortje-Nederland-denken gemeengoed.
Houd ze daarginds. Het is een van de weinige pijlers onder het overeengekomen beleid. Voor het overige is dit geduldig in elkaar gevlochten programma een boodschappenlijst van deeloplossingen voor deelproblemen.
Klimaat had het dominerende thema kunnen zijn, daar is alle aanleiding voor. Wilden twee van de vier niet. Dus ook daar werden een paar losse maatregelen voorgesteld, nuttig, nodig, maar er mocht vooral geen samenbindend wervend pakket van worden gemaakt. De kiezers zouden het eens merken.
De mensen centraal? De klanten, zeker
Na alle lekken van de laatste dagen en het hele verhaal een paar keer te hebben doorgelezen, en de vier te hebben aangehoord, is me duidelijk dat zij niet zijn toegekomen aan gedachten over hun eigen rol, over wat de politiek er de laatste decennia van heeft gemaakt.
Niet de Haagse cijfers, maar het leven van de mensen in het land, zeggen zij. Daarbij vergeten zij dat dat leven van al die aardige, hardwerkende Nederlanders in hoge mate is beïnvloed door een politieke generatie die de overheid als een bedrijf is gaan behandelen, en de burgers als klant.
De vier beloven nog meer ict, en als het meezit betere ict-systemen om de burgerklant te bedienen. Zij hebben dus nog steeds de boodschap niet in hun systeem opgenomen dat de burger geen klant wil zijn, en niet nog een gladdere wachtrij voor nóg een callcenter wil ervaren.
Wat niet wordt uitgelegd
Alle vier coalitiebouwende mannen zijn door en door aardige, fatsoenlijke medeburgers, daar steek ik m’n hand voor in het vuur. Maar het is hun niet gelukt een mate van gezamenlijke zelfreflectie op te brengen die veel meer vertrouwen zou wekken dan een half procentpunt koopkracht erbij.
Dat steekt temeer daar de tijdenlang besproken Grote Vereenvoudiging van het belastingstelsel niet eens wordt aangekondigd, laat staan aangepakt. Het CDA-idee van een vlaktaks, een gelijk belastingtarief voor alle inkomens, wordt zo’n beetje ingevoerd – zonder verdere uitleg.
Evenzeer zonder argumentatie wordt het (internationale) bedrijfsleven financieel gefaciliteerd, terwijl de coalitie zegt dat ze belastingontwijking aanpakt.
Hoe vaker de middenklasse mondeling wordt geaaid, hoe meer mensen daar in geloven, moet Mark Rutte denken. Het zal van voordeur tot voordeur schelen of dat mee- of tegenvalt. Maar daarover gaat het niet als mensen zich niet gezien voelen.
Had het nationale fatsoensoffensief van Sybrand Buma, waar niemand echt tegen zal zijn, niet steviger gestaan als de impliciete neoliberale strekking van een deel van de belastingmaatregelen achterwege was gebleven?
Afschaffing dividendbelasting, was dat acuut nodig? Of is het alleen leuk voor buitenlandse investeerders?
Wat voor samenleving willen deze vier?
Een hele lijst van die maatregelen is best nuttig. Het zijn appels en peren die niet per se optelbaar zijn. Ze hadden alleen zoveel meer vertrouwen ingeboezemd als de vier er in waren geslaagd een idee over onze beschaving uit te dragen, over onze parlementaire democratie en onze democratische rechtsstaat.
Dat is geen kwestie van visie, iets voor de oogarts. Het is waar de politiek voor is. Het is het fundament onder alle keuzes waar vervolgens over moet worden onderhandeld. Dat fundament ontbreekt. Zoals ook het besef ontbreekt dat ‘Den Haag’ de laatste twintig jaar meer schade aan die basis heeft toegebracht dan goed is.
Juist nu er weer groei en een kans op welvaart is, hadden de vier mannen in ’t blauw die mogelijkheid moeten aangrijpen om weer gemeenschappelijke grond droog te leggen. Iedere dag biedt kansen dat alsnog te doen.
In mijn Politiek Dagboek probeer ik achtergrond te geven bij het nieuws over politiek en democratie. Het zijn persoonlijke notities bij de actuele gang van zaken. Volgende week kan de invalshoek weer anders zijn.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.