“Ze beloofden dat ik een kind zou kunnen krijgen”: psychologen slaan opnieuw alarm over wildgroei aan coaches
wo 15 mei 2024 22:11
Karen* krijgt op haar 17e te horen dat ze waarschijnlijk geen kinderen kan krijgen. Ze belandt in een depressie en gaat in behandeling bij een psychiater. 5 jaar geleden, wanneer ze met fertiliteitsbehandelingen bezig is, komt ze terecht bij verschillende coaches.
“De fertiliteitsbehandelingen zijn erg zwaar dus je gaat op zoek naar ondersteuning. Ik wilde zo graag een kindje dat ik wanhopig werd”, vertelt ze. “Hoe de coaches zichzelf allemaal noemden, weet ik zelfs al niet meer. Er zaten kinderwenscoaches tussen, maar ook bijvoorbeeld een verliescoach.”
“Bij een persoon moest ik op de grond gaan liggen roepen. Een andere coach begon dan weer onzin te vertellen over ons ‘oerbrein’. Vaak dacht ik: wat ben ik hier allemaal aan het doen?”
Ik voel me misbruikt, daar ben ik nu bijzonder kwaad over
Opvallend: Karen is zelf hulpverlener in de geestelijke gezondheidszorg. “Rationeel besefte ik dat veel dingen gewoonweg niet klopten. Toch hoop je dat ze ergens gelijk hebben.”
“De coaches gaan uit van een soort maakbaarheid. Ze beloven er op de meest bizarre manieren voor te zorgen dat je een kind zal kunnen krijgen. Bij een iemand moest ik zelfs doen alsof ik zwanger was. Als ik er maar hard genoeg in geloofde.”
“Ik voel me misbruikt door sommige coaches, daar ben ik nu bijzonder kwaad over. Ze hebben me geld afgetroggeld, puur omdat ik wanhopig was. Ze hebben daarvan geprofiteerd.”
*Karen is een schuilnaam. Haar echte naam is bekend bij onze redactie.
Zorgverleners overbevraagd
Karen is lang niet de enige die hulp gaat zoeken bij een coach. Ook de Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen trekt in een open brief opnieuw aan de alarmbel over de wildgroei aan coaches en therapeuten.
“De groeiende bewustwording rond mentale gezondheid en het doorbreken van het stigma hebben de vraag naar hulp aanzienlijk verhoogd. Zorgverleners zijn overbevraagd en de wachtlijsten groeien aan”, vertelt co-directeur Steven Joris.
“Wanneer het reguliere aanbod tekortschiet, zoeken mensen sneller naar alternatieven die toegankelijker zijn.”
Iedereen coach
Zo krijg je in enkele kliks op verschillende websites lijsten te zien met tientallen lifestyle-, burn-out- of veerkrachtcoaches. “Die commerciële verwijsplatformen hebben winst als belangrijkste drijfveer: wie kan betalen, verschijnt op het platform. Je ziet er leerkrachten, geschiedkundigen en office managers die zichzelf aanbieden om aan de slag te gaan met depressie, ADHD of trauma. Je kan het niet gekker verzinnen.”
Karen vond haar coaches vooral via sociale media. “Ik ben er niet eens altijd even bewust op zoek naar moeten gaan. Via de algoritmes kreeg ik er reclame voor.”
Vaak wordt er voorbijgegaan aan de complexiteit van mentale gezondheidsproblemen
Steven Joris, co-directeur Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen
Bovendien bestaan er volgens Joris alsmaar meer opleidingen tot coach, zonder kwaliteitscontrole. “Bedrijven spelen in op populaire thema’s, zoals mindfulness, stressmanagement en burn-outpreventie. Door de opleidingen te verpakken in aantrekkelijke formats zoals workshops of online trainingen, trekken ze een breed publiek aan.”
“Maar vaak wordt daarin voorbijgegaan aan de complexiteit van mentale gezondheidsproblemen. Deelnemers ontvangen certificaten zonder erkende waarde of bewijs dat ze de competenties hebben verworven die nodig zijn om verantwoord te handelen in onze sector.”
Terrein afbakenen
Zijn alle coaches dan slecht? “Nee”, zegt Joris. “We zijn niet tegen coaches op zich. Ze mogen zeker bestaan, zolang ze een ondersteunende rol hebben. Wanneer zij gaan werken met mensen die psychisch kwetsbaar zijn of mentale problemen hebben, wordt het wel problematisch. Dat is het terrein van de erkende zorgberoepen, niet van een coach.”
Maar een duidelijk wettelijk kader dat het terrein van de coaches verder afbakent, ontbreekt volgens hem.
“Klinisch psycholoog is een erkende titel, gebonden aan strikte opleidings- en registratievoorwaarden. Bij het beroep van coach is dat niet het geval. Om het even wie kan zich zomaar coach noemen.”
Eender wie mag een bordje ’therapeut’ aan de deur hangen
Steven Joris, co-directeur Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen
“En hoewel de uitoefening van de psychotherapie wel beschermd is in de wet, is de titel van (psycho)therapeut dat vreemd genoeg niet. Eender wie mag dus een bordje met ’therapeut’ aan de voordeur hangen. Ook wanneer ze geen therapie mogen geven.”
Schrijfster Griet Op de Beeck kwam eind oktober nog in opspraak omdat ze psychotherapie geeft, zonder dat ze daarvoor de juiste kwalificaties zou hebben.
De Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen vraagt om de toegang tot de geestelijke gezondheidszorg beter te bewaken. “Er moeten duidelijke spelregels komen wie wat mag doen. Een kader dat uitlegt wat een life coach of mental coach precies is. Zodat er geen grijze zones meer zijn.”
De controles moeten bovendien strenger, vindt Joris. “Er is een toezichtscommissie die de taak heeft te controleren wie zich schuldig maakt aan de oneigenlijke uitoefening van de klinische psychologie of psychotherapie. Maar voor zover wij weten, zijn die controles redelijk beperkt. We weten ook niet wat er uiteindelijk met die klachten gebeurt.”
Langere zorgtrajecten
“De impact van deze commercialisering op de cliënt mag niet worden onderschat”, besluit Joris. “Mensen die hulp zoeken, krijgen mogelijk niet de juiste zorg of worden blootgesteld aan onwetenschappelijke methodes. De problemen kunnen verergeren en de zorgtrajecten worden daardoor vaak langer en complexer. Dat brengt uiteraard ook extra kosten met zich mee.”
Karen heeft intussen de weg gevonden naar een erkende psycholoog. “In het begin had ik heel veel weerstand. Maar de psycholoog was wel de eerste die aandacht gaf aan de gevoelens die bij mijn onvervulde kinderwens kwamen kijken.”
“Voor het eerst moest ik stilstaan bij het verdriet en bij de dingen die je eigenlijk niet wil voelen. Pas toen heb ik al mijn emoties een plaats kunnen geven, omdat die er eindelijk gewoon mochten zijn.”
