https://www.demorgen.be/tv-cultuur/een-22-jarige-jonge-gast-uit-pakweg-vilvoorde-ziet-zijn-leefwereld-nog-veel-te-weinig-terug-bij-de-vrt~bb6b098a/

‘Een 22-jarige jonge gast uit pakweg Vilvoorde ziet zijn leefwereld nog veel te weinig terug bij de VRT’

InterviewVRT-directeur Karen Donders

Karen Donders.Beeld Wouter Van Vooren

Karen Donders – kersvers directeur publieke opdracht, talent en organisatie bij de VRT – is een vrouw met een missie. Haar nieuw actieplan moet voor meer kleur en diversiteit bij de openbare omroep zorgen. ‘Ik kan me perfect voorstellen dat mensen zich vandaag niet herkennen in wat er bij ons op het scherm te zien is.’

Karen Donders laat er niet graag gras over groeien. Na tien maanden als directeur publieke opdracht heeft ze sinds deze maand ook de functie ‘directeur talent en organisatie’ op haar visitekaartje staan.Lang genoeg om met een diversiteitsplan op de proppen te komen. “Een hands-on plan”, noemt ze het. “Niet te veel theorie maar wel met drie concrete actiepunten.” Er moeten dringend meer gezichten van verschillende achtergronden op het scherm. Ook achter de schermen is er nood aan meer diversiteit. En in de programma’s die de openbare omroep op het scherm brengt, mag er wat meer aandacht zijn voor problematieken of specifieke groepen waar nu te makkelijk overheen gekeken wordt. “We moeten niet één, maar tien versnellingen hoger schakelen”, zegt Donders.

Waarom was zo’n plan nodig? De VRT haalt wat diversiteit betreft toch elk jaar opnieuw moeiteloos de streefcijfers die in de beheersovereenkomst zijn opgenomen?

“Dat klopt. Maar de cijfers in de beheersovereenkomst zijn maar één aspect van het verhaal. Wanneer je als publieke omroep zegt dat je van iedereen bent en er voor iedereen wil zijn, dan moet het qua diversiteit en inclusie gewoon beter. Daarom schuiven we nu drie heel duidelijke prioriteiten naar voor waar we de komende jaren werk van zullen maken.”

Leggen de streefcijfers de lat sowieso niet veel te laag? Tegen 2025 moet 9,5 procent van wie op het scherm komt van buitenlandse herkomst zijn. Terwijl in de samenleving dat percentage een stuk hoger ligt.

“Ook daarom is het mijn overtuiging dat we beter zullen moeten doen dan die 9,5 procent. Ik zou binnen vier jaar graag een stuk hoger uitkomen. Ons publiek vraagt dit ook. Ik kan me perfect voorstellen dat bepaalde mensen zich niet herkennen in wat er bij ons op het scherm te zien is. Een 22-jarige jonge gast die opgroeit in pakweg Vilvoorde ziet zijn leefwereld nog veel te weinig terug bij de VRT. Op andere vlakken ligt de lat dan weer wel een stuk hoger. Voor vrouwen bijvoorbeeld willen we tegen 2025 naar 48 procent schermaanwezigheid. Daar zitten we nu nog een dikke zeven procent van af. Dat wordt niet makkelijk. Wanneer je voor een praatprogramma één man belt, dan komt hij. Wanneer je tien vrouwen belt, mag je al blij zijn dat er één toezegt. Het is misschien een boutade, maar er zit helaas wel een kern van waarheid in. Genoeg vrouwen op het scherm krijgen vraagt nog steeds een serieuze inspanning.”

Karen Donders. ‘Een 22-jarige jonge gast die opgroeit in pakweg Vilvoorde ziet zijn leefwereld nog veel te weinig terug bij de VRT.’Beeld Wouter Van Vooren

Het naar voor schuiven van dit soort quota zorgt altijd voor discussie. Worden mensen gekozen omwille van hun competenties? Of omwille van hun geslacht of achtergrond?

(onderbreekt) “Het lijkt misschien een detail, maar we hebben officieel geen quota. Wel streefcijfers. Dat is toch een verschil, vind ik. Quota zijn afdwingbaar. Haal je ze niet, dan volgt er een sanctie. Bij streefcijfers is dat niet het geval. Dat geeft ons wat meer zuurstof. Het zorgt ervoor dat je niet op zoek moet naar quota-quickies: mensen die je voor de camera zet om toch maar een bepaald percentage te halen.

“Voor onze schermgezichten gaan wij altijd voor topmensen. Mensen op wie het publiek verliefd op kan worden. We gaan echt niemand naar voor schuiven van wie we denken: misschien zijn ze niet goed genoeg, maar we hebben nog iemand nodig uit die categorie. Maar dat mensen met een bepaalde achtergrond daar commentaar op krijgen, hoort er helaas bij. Ik kom uit de universitaire wereld en daar is dat niet anders. Toen ik professor werd, opperden sommigen ook dat ik dat aan mijn vrouw zijn te danken had. Terwijl ik toch ook, net als mijn mannelijke collega’s, een doctoraat heb moetendoen.”

Waar wilt u deze diverse topmensen vinden?

“We zetten heel hard in op proactieve rekrutering. Door naar hogescholen en universiteiten te stappen. Of door betaalde stages te organiseren. Wanneer we een vacature uitschrijven voor een TikTok-journalist en daar tweehonderd sollicitanten op afkomen, zit daar een hoop talent tussen. Naast de geselecteerde sollicitant gaan we bij de kandidaten op zoek naar het talent dat met wat extra coaching eveneens een meerwaarde kan bieden. En dat werkt. Net als die stages trouwens. Kijk maar naar mensen als Aster Nzeyimana of Danira Boukhriss. Allebei absolute vakmensen die hier via zo’n stage begonnen zijn.”

U wil ook de diversiteit van de verhaallijnen in VRT-programma’s opkrikken. Krijgen scenaristen van fictiereeksen voortaan richtlijnen mee?

“Dat is absoluut niet de bedoeling. Het zou ook overbodig zijn. De productiehuizen waarmee we samenwerken, hebben sowieso al aandacht voor deze diversiteit. Dat is voor een stuk natuurlijk gegroeid. Het zou bijvoorbeeld heel vreemd zijn om nu met een fictiereeks aan te komen zetten waarin enkel witte mensen te zien zijn. Gewoon omdat onze samenleving er nu eenmaal niet meer zo uit ziet. Creatief zal ik me sowieso nooit met de inhoud van programma’s bemoeien. Daar hebben we andere mensen voor.”

Karen Donders. ‘Er lopen nog wel degelijk sollicitaties van vrouwen binnen die een plek bij Sporza ambiëren. Godzijdank.’Beeld Wouter Van Vooren

U stuurt geen sms’je naar de directeur informatie Liesbet Vrieleman wanneer er in De afspraak vier witte mannen van middelbare leeftijd aan tafel zitten?

“Ik zit echt niet met een telraam voor mijn televisie om te controleren wie wel en wie niet goed bezig is. We mogen daar niet te krampachtig mee omgaan. Dus neen, een sms’je sturen doe ik niet. (lacht) Maar ik zal haar er misschien weleens over aanspreken aan de koffieautomaat.”

U bent niet de enige die snel wil schakelen wat diversiteit betreft. VRT-CEO Frederik Delaplace liet onlangs weten dat hij ten laatste tegen 2023 een schermgezicht met een beperking op tv wil. Wat dacht u toen u dat hoorde?

“Ik was blij dat Frederik dat durfde te zeggen. Soms moet je moedig durven zijn, ook al bestaat het gevaar dat je op zo’n uitspraak afgerekend wordt. En ik geloof in deadlines. Ze zijn het ideale middel om de dingen in gang te zetten.”

Dreigt de persoon in kwestie door die uitspraak niet tegen wil en dank het uithangbord te worden van het diversiteitsbeleid van de VRT?

“Het is niet de bedoeling één persoon te rekruteren om deze daarna op een affiche te kunnen zetten. Ik hoop dat we meerdere gezichten naar voor kunnen schuiven. Ook wat nieuws en sport betreft willen we mensen met een beperking op het scherm, bijvoorbeeld in de functie van expert of analist. Sport is in mijn ogen een ideale manier om diversiteit te promoten. Net omdat het zo’n verbindend gegeven is. Een EK of WK voetbal of de Olympische Spelen zijn evenementen waarmee je een heel breed publiek bereikt. Dat hebben we vorige zomer bijvoorbeeld gezien met Studio Tokio. Dat programma scoorde niet alleen qua kijkcijfers, ook op het vlak van diversiteit zat het goed.”

Het incident met Eddy Demarez toonde aan dat bij Sporza achter de schermen nog niet iedereen op diezelfde diverse lijn zit.

“Er zijn bij Sporza de laatste jaren heel wat stappen gezet. Maar we moeten ook durven toe te geven dat er hier en daar nog werk is. Eddy is trouwens de eerste om dat te beseffen. Hij is nu terug aan de slag en we werken, samen met hem, hard om ervoor te zorgen dat zoiets niet nog eens gebeurt. Je merkt ook dat de hele Sporza-redactie mee aan de kar wil trekken om het nog beter te doen. Ik ervaar die redactie helemaal niet als het mannenbastion waarvoor ze nu soms versleten wordt. Kijk wat dat betreft maar hoe Sporza verschillende vrouwensporten mee op de kaart heeft gezet. Qua kijkcijfers zijn de vrouwelijke cyclocrossers zelfs het gat op de mannen aan het dichtrijden.”

Karen Donders. ‘We gaan echt niemand naar voor schuiven van wie we denken: misschien zijn ze niet goed genoeg, maar we hebben nog iemand nodig uit die categorie.’Beeld Wouter Van Vooren

Toch kan ik me inbeelden dat je na deze zomer twee keer nadenkt voor je als vrouw bij Sporza solliciteert.

“Ik kan me daar ook wel iets bij voorstellen. Maar er lopen nog wel degelijk sollicitaties van vrouwen binnen die een plek bij Sporza ambiëren. Godzijdank.”

U bent als directeur organisatie en talent verantwoordelijk voor het opleiden van jong talent. Hoe staat u tegenover de terugkeer van Niels Destadsbader naar de VRT?

“Ik ben daar heel blij mee. Toen duidelijk was dat de gesprekken met VTM op niets waren uitgedraaid, leek het me logisch dat wij met hem gingen praten. Hij is iemand die een heel breed publiek aantrekt, daar hebben we als openbare omroep wel nood aan.”

Kan de VRT niet beter in jonge talenten investeren in plaats van geld vrij te maken voor een duur exclusiviteitscontract zoals dat van Destadsbader?

“Ik zie echt het probleem niet. Elk jaar opnieuw vertrekken hier jonge talentvolle mensen richting private sector. Daar heb ik voor alle duidelijkheid ook geen probleem mee. Het toont alleen maar aan dat we wel degelijk onze rol spelen op het vlak van talentontwikkeling. Niels is hier ooit als Ketnet-wrapper en acteur kunnen groeien, naast de gevestigde waarden van toen. Nu zal er ook naast hem ruimte voor jong talent zijn. We investeren bij VRT heel bewust in groeikansen voor jongeren. Moet er dan moord en brand geschreeuwd worden als Niels, een talent in volle bloei terug naar ons wil komen?”