Vlaamse regering zet rem op reclame-inkomsten VRT
©vrt Het reclameplafond van de VRT zal niet meer stijgen als de advertentiemarkt in zijn geheel niet groeit. En de dotatie gaat omlaag. Dat staat in de nieuwe beheersovereenkomst, waarover de Vlaamse regering en de omroep donderdag de laatste knopen doorhakken.De hele Vlaamse mediawereld wacht al maanden in spanning af hoe de Vlaamse regering de publieke omroep een strakker keurslijf zal aanmeten in een markt die steeds meer af te rekenen krijgt met internationale concurrentie van miljardenbedrijven zoals Netflix, Google en Facebook. Het regeerakkoord van de regering-Jambon leek daarin zo ver te willen gaan, dat vanuit de VRT kwaad werd opgeworpen dat het geschreven was door DPG-baas Christian Vanthillo. De openbare omroep zou niet meer mogen opbieden voor schermgezichten of grote sportwedstrijden, zou via lange lappen tekst niet meer mogen op het terrein van krantensites komen en zou zich ‘terughoudend’ moeten opstellen op de advertentiemarkt. Daarnaast moest de VRT de Vlaamse identiteit uitdragen, nog een dada van de N-VA.
Televisie wordt diverser. 48 procent vrouwen, 9,5 procent mensen met buitenlandse roots en 2 procent gehandicapten moeten in beeld komen.
Van die beperkingen bleef niet al te veel meer over in de eerste versies van de nieuwe vijfjarige beheersovereenkomst, die de voorbije maanden uitlekten. Dit tot grote woede van de private spelers, die met een gezamenlijk statement kwamen. De finale versie, die De Tijd kon inkijken, lijkt het steven weer wat meer richting het regeerakkoord te richten, maar de VRT krijgt van de CD&V van minister van Media Benjamin Dalle en van de N-VA en Open VLD nog altijd veel vrijheid om zich vooral digitaal voluit te ontplooien.
Reclameplafond in bedwang
Financieel wordt het keurslijf zeker strakker. De belangrijkste wijziging is dat de vaste indexering van het reclameplafond -de limiet op hoeveel geld de VRT uit de advertentiemarkt mag halen- op een nieuwe leest wordt geschoeid. Het plafond blijft voor volgend jaar op 77 miljoen, de indexering verloopt niet langer op basis van de gezondheidsindex. ‘Vanaf 1 januari 2022 wordt het globaal plafond op commerciële communicatie geïndexeerd op basis van een marktindex, die zal ontwikkeld worden door de Vlaamse Overheid, in samenwerking met de VRT en de particuliere media.’ Indien de marktindex stabiel blijft of daalt, wordt het globale plafond van de VRT op hetzelfde niveau gehouden.
Binnen dat plafond, zal het subplafond voor televisie sowieso niet meer geïndexeerd worden. De Vlaamse regering gaat ervan uit dat televisie geen markt is met nog groeimogelijkheden. De digitale inkomsten mogen wel vrij groeien.
In totaal zakt de dotatie, die dit jaar nog 275 miljoen bedraagt, volgend jaar naar 265 miljoen en tegen 2025 naar 258 miljoen door de opgelegde besparingen. Wel krijgt de VRT een eenmalige subsidie van 16 miljoen voor digitale transformatie. Ook de private media kunnen op steun rekenen. De digitale samenwerking tussen VRT en private spelers moet ook verder gaan dan Streamz. Onder andere de noodlijdende regionale zenders krijgen zo weer een zetje.
Geen rem op VRT.NU
De krantengroepen keken de voorbije maanden met argusogen naar de marge die de VRT nog zou krijgen om geschreven content aan te bieden op haar website. In de tweede versie van de beheersovereenkomst stond dat 55 procent van de content audiovisueel moest zijn. Dat is lichtjes aangescherpt in de finale versie. De VRT engageert zich om tegen 2025 op te schuiven naar 65 procent. Algemeen wordt er nu vanuit gegaan dat het aandeel audiovideo 50 procent bedraagt. Lange artikels opiniestukken blijven toegelaten, maar moeten gelinkt zijn aan audio of video.
Een dada van de N-VA is dat de VRT moet laten meten hoe onpartijdig haar berichtgeving is.
Dat de VRT in het streamingplatform Streamz is gestapt, betekent niet dat de Vlaamse regering een rem zet op de gratis streamingdienst VRT.NU. Dat wordt namelijk gezien als het medium van de toekomst, gezien de verwachting is dat de komende jaren meer mensen in primetime niet-lineair dan lineair zullen kijken. De VRT zal wel geen previews van internationale series en films mogen aanbieden, maar kan de bingewatcher wel blijven bedienen door een heel seizoen van een serie te lossen, zodra de eerste aflevering op tv is geweest. Voor Vlaamse producties behoudt de VRT de keuze tussen gratis aanbieden op VRT.NU of verkopen aan Streamz.
Productiehuizen: meer geld voor podcasts
Ook de productiehuizen verwachtten veel van het regeerakkoord, maar waren op basis van de gelekte eerste versies van de beheersovereenkomst teleurgesteld over het aandeel van de VRT-middelen die naar externe productie zou moeten gaan. Ook daar zien we in de laatste onderhandelingsronde een kleine aanscherping. De VRT moet volgend jaar -zoals nu- 18,5 procent van haar middelen aan externe productie besteden, maar met een groeipad naar 20 procent tegen 2025. Ook 33 procent van de extra middelen die vrijkomen uit de indexering van reclame-inkomsten moeten naar buiten, op voorwaarde dat het globale plafond gerealiseerd is. Helemaal nieuw is dat er sowieso 500.000 euro per jaar moet gaan naar externe audioproducties. De Vlaamse regering wil zo private spelers die podcasts maken, stimuleren. Belangrijkste nuance bij de uitbreiding van het aandeel voor externe productie, is dat nieuwe toepassingen zoals games en de lonen van freelancers ook in het budget worden opgenomen.
Schermgezichten: meer transparantie
Wat schermgezichten en sportrechten betreft, vermeldt de beheersovereenkomst dat de VRT zich marktconform en kostenbewust opstelt. Voor schermgezichten ligt de nadruk op eigen talent, maar bieden op externe gezichten mag nog. De verloning moet vooral transparanter. Geen constructies meer om loonpakketten op te blazen en een betere rapportering van het geld dat naar schermgezichten met exclusiviteitscontracten gaat. Individuele lonen zullen echter niet worden vrijgegeven. Over het algemeen ligt de klemtoon in de nieuwe beheersovereenkomst erg sterk op transparantie, soberheid en het wegwerken van de uitwassen, die na het conflict rond productiebaas Peter Claes aan het licht zijn gekomen in een pijnlijke doorlichting van Audit Vlaanderen.
De dotatie van de Vlaamse regering daalt van 265 naar 258 miljoen tegen 2025. De geplande besparingen worden niet teruggedraaid, maar de VRT krijgt extra middelen voor digitale transformatie
Inzake sportrechten moet de VRT zich terughoudend opstellen bij het verwerven van ‘free to air’-uitzendingen van wieler- veldrit- en voetbalwedstrijden waar de private sector interesse in heeft. In de praktijk komt dat er op neer dat langdurige evenementen zoals de Tour de France en de Olympische Spelen zeker bij de VRT blijven.
Vlaamse identiteit = meer diversiteit
Het woord ‘Vlaamse’ komt 143 keer in de beheersovereenkomst voor, ‘identiteit’ 9 keer. De VRT schrijft zich helemaal in de doelstelling van de regering-Jambon in om de Vlaamse cultuur, de Vlaamse geschiedenis en bijvoorbeeld ook de Vlaamse muziek in de kijker te stellen. Daarbij ligt de nadruk sterk op het organiseren en uitzenden van evenementen en vooral op educatie. De ambitie is om meer jongeren te bereiken.
Maar de Vlaamse identiteit is divers, wordt daar meteen aan toegevoegd. En dat in nieuwe streefcijfers. Zo stijgt tegen 2025 het aandeel vrouwen dat moet in beeld komen van 40 naar 48 procent, het aandeel mensen met buitenlandse roots van 7,5 naar 9,5 procent en het aandeel gehandicapten van 1,5 naar 2 procent. De N-VA stapt mee in dit verhaal omdat het gaat om streefcijfers en geen quota, en er dus ook geen positieve discriminatie zal zijn.
Neutraliteit wordt gemeten
Nog een dada van de N-VA tot slot is dat de VRT moet laten meten hoe onpartijdig haar berichtgeving is. De partij van de minister-president liet zich in het verleden vaak kritisch uit over programma’s als De Afspraak, die te veel linkse stemmen aan bod zouden laten komen. Concreet zal de omroep meewerken aan een monitoring, die vermoedelijk door een universiteit zal gebeuren. Daarnaast wordt nog eens uitdrukkelijk gesteld dat de ‘VRT diverse meningen aan bod laat komen, rekening houdt met de verschillende opvattingen in de samenleving en bijdraagt tot respect voor de opinie van de ander.’
Tegelijk zal de omroep zich inzetten in de strijd tegen fake news, wat vooral in extreemrechtse hoek niet gesmaakt wordt.
