Leen Demaré: ‘Zij die me ontslagen hebben moeten beschaamd zijn. Niet ik’

✦ De Wending

Hypocriet vindt ze hen, de werkgevers die vinden dat er langer gewerkt moet worden en vervolgens vijftigplussers ontslaan. Het overkwam haar dit jaar zelf en zij, Leen Demaré (57), icoon van de radio, is verontwaardigd. Noodgedwongen maakt ze nieuwe plannen. ‘Ik had nog nooit gesolliciteerd.’

Hoe het met haar gaat? Leen Demaré kijkt blij verrast op. “Dat vind ik nu echt tof dat je dat vraagt. Dat was ook altijd mijn eerste vraag, wanneer ik mensen interviewde. Het antwoord zegt vaak zoveel.” De vraag dringt zich ook op. Op 18 december, de week voor kerst, belde de postbode aan met een ­aangetekende brief. Haar ontslagbrief. Na 33 jaar onafgebroken op de ether – eerst bij Radio 1 en dan bij Donna en 4FM – werd Leen Demaré deze zomer bedankt voor ­bewezen diensten bij Joe. 

Een schok, al was ze ervoor beducht. Begin dit jaar had ze het al gezegd tegen Annemie Peeters op Radio 1 in Fifty-fifty: ‘Ik kan dit geen negen jaar meer doen. Op een gegeven ­moment zal ik mezelf moeten heruitvinden.’ “Mijn vorige baas bij Joe had me een jaar of twee ­geleden al met zoveel woorden gewaarschuwd, dat ik over x-aantal jaar plaats moest ruimen. Ik wist dat de dag zou komen, maar hij was er veel vroeger dan verwacht.”

Op 23 november presenteerde ze voor het laatst. Geen luisteraar die het wist, tot ze hen helemaal op het laatst bedankte. “Dat was het hier op Joe. Tot in een volgend leven, ­misschien. Fijne zaterdagavond, ciao.” Een week liep ze daarna thuis in haar kamerjas verweesd rond. In de zomer was ze al even ­gecrasht. Een serieuze keelontsteking, een knoert van een ­migraineaanval, het lijf dat even in shutdown ging.

Maar nu gaat het dus goed, zegt ze. Met ­zoveel nadruk dat het lijkt alsof ze zichzelf soms nog moet overtuigen. “Mocht ik het opschrijven, zou ik zeggen dat ik er nu – nog – vertrouwen in heb, dat het goed komt. ­Misschien is dat over zes maanden anders. Laat ons zeggen dat het gaat. Want het doet wel wat met je, te horen krijgen dat je niet meer nodig bent. 

“Naar het schijnt is een ontslag een van de grootste stressfactoren, te vergelijken met het verlies van een dierbare. Ze zeggen dat je het niet persoonlijk mag nemen. Zeg me eens hoe ik dat dan moet opvatten? (nadrukkelijk) Het gaat over míj en jij zegt nu tegen mij dat je mij niet meer nodig hebt. Veel mensen schamen zich wanneer ze ontslagen worden, dat voel ik niet. Dit is niet mijn schuld. Ik vind dat zij ­beschaamd moeten zijn. Diep beschaamd. Niet ik.”

Waarom ze moest vertrekken snapt Demaré nog altijd niet. “Een besparingsoefening? Ik was te duur, wellicht.” De officiële uitleg luidde dat het een afscheid met pijn in het hart was, maar dat een zender moet blijven evolueren. “Dat ze vooruit moeten, werd mij gezegd. Alsof ik niet vooruit kan gaan? Ze hebben natuurlijk niet letterlijk gezegd dat ik te oud was, dan zouden ze een proces aan hun broek hebben. Maar dat is de impliciete boodschap.

“Ik ben uitzendingen ­beginnen herbeluisteren, heel kritisch. Echt! In alle eerlijkheid, niks daaraan klinkt oud. Het is perceptie, volgens mij. Alles moet in een vakje thuis horen. Met 58 zit je in het vakje oud.”

Zo werd ze er eentje uit de statistieken. Eind november was een op de drie werkzoekenden in Vlaanderen 55 jaar of ouder. “Het is de onlogica en de schijnheiligheid die me storen. Werkgevers zijn de eersten om te roepen dat iedereen langer moet werken. Maar niet in hun bedrijf, oh neen. Echt hypocriet.

“Vroeger werd je bij de radio niet ontslagen. Deed je dat goed, dan deed je het tot je 65ste. Blijkbaar gelden op de radio nu dezelfde wetten als op tv: mannen van 58 worden niet als oud beschouwd, vrouwen wel. Een oude vrouw is een heks, een oude man is een lieve tovenaar. Van oude vrouwen hoor je schrik te hebben.” Sofie Lemaire, Ann Reymen en co. wezen gewaarschuwd? “Helaas wel. Al hoop ik heel erg dat er tegen dan iets fundamenteels verandert.”

“Vandaag heerst er een soort neurose: ‘We maken radio voor frisse veertigers en dan moeten we daar jonge mensen op zetten!’ Hoe bezeten onze maatschappij is van jong…” Ze zucht diep, rolt met de ogen. “Blijkbaar kan je je daar niet meer in inleven als je 58 bent. En beteken je niets meer. Zo kortzichtig. Weet je dat ze externen onder de arm nemen om de jonge stemmen te coachen?” 

Maar dat is wat was. Hoe gekwetst ook is, bitter wil Demaré niet zijn. Je moet aanvaarden dat tegenslagen bij het leven horen, zegt ze. Je moet vooruit, je hebt geen keuze. Dus is ze druk zoekende. 

“Tja, hoe pak je dat aan, werk zoeken op je 57ste? Ik weet dat niet. Ik had nog nooit ­gesolliciteerd. Ik heb me op LinkedIn ­gesmeten, op aansturen van mijn dochter.”

Zo komt het dus dat er nu op Demaré’s ­pagina op de sociale netwerksite staat: ­“Looking for a new career, a creative job in media, communication.” En daarom post ze er nu ook regelmatig dingen die ze gelezen heeft en die ze interessant vindt. “Het schijnt dat dat zo hoort.”

Spaarpot

“We zijn ook een website aan het maken waarop ik columns wil schrijven over wat me nu overkomt. Ik heb heel veel aan mijn ­dochter, ze treedt nu een beetje op als mijn manager. (lacht) Ze motiveert me om mensen te mailen met de vraag of ze werk hebben. Mama, je moet daar niet mee inzitten,’ zegt Kato, ‘je mag dat doen.’ Maar ik moet ook. Ik woon alleen en heb geen grote spaarpot, zoals mensen lijken te denken. Denk je soms dat met mijn ervaring, mijn opleiding, mijn netwerk de voorstellen vanzelf komen?”

Meteen verbetert Demaré zichzelf. “Ja, één voorstel heb ik gehad. Schrijver Filip Van ­Osselaer heeft me gevraagd om samen een theatervoorstelling te maken over de ­seventies. Zonder nadenken heb ik ja gezegd. Het gaat fantastisch worden. We willen in het najaar van 2020 toeren in ­culturele centra.

“Het idee dat ik weer een vaste job zal vinden, moet ik loslaten. Ik denk dat ik erg flexibel moet zijn en verschillende projecten moet combineren. Hopelijk zal ik nog radiomaken, al ben ik realistisch. Bij Radio 1, Radio 2 en Nostalgie, de zenders waar ik zou passen, zijn overal besparingen.”

Ze veert op. “Weet je wat ik nog zou willen? Parlementair medewerker worden. Ik ben ooit gevraagd door Steve Stevaert en Johan Vande Lanotte, maar ben nooit in de politiek willen stappen. Ik zou me heel graag vastbijten in een dossier. Zoals dat van werkloosheid bij vijftigplussers. (lacht) Hilde Crevits mag me bellen.” 

Niet te vergeten: Demaré heeft een diploma rechten sinds 1986 stof ligt te vergaren. Maar toen ging ze, pas afgestudeerd, bij de VRT aan de slag na een succesvolle stemtest. “Ik dacht: ik doe een jaartje stage en daarna schrijf ik me in bij de balie. Dat is natuurlijk nooit gebeurd. Maar ik was wel een goede politierechter ­geweest, of een vrederechter. Zo’n goeie strenge, maar wel rechtvaardige. Je lacht, maar daar heb ik soms spijt van. Stel je voor, ik zou nu op het toppunt van mijn carrière ­geweest zijn. Een politierechter van 58, daar wordt naar geluisterd! Ik zou graag mijn leven nog eens herbeginnen. Dan kies ik die weg.

“Weet je, misschien moet ik een boek ­schrijven over mijn zoektocht naar werk. Hup, weer een idee!” Ze klaterlacht. 

“Zo gaat dat nu constant in mijn hoofd: het is er pure chaos. Ben ik iemand aan het ­mailen, dan denk ik: wacht, moet ik LinkedIn niet even checken? Wat als ik nu dit probeer? Of dat ga doen? Wens me dat voor het nieuwe jaar: een helder hoofd. Dat en een paar leuke projecten. Straks start mijn loopbaan­begeleiding en iedere cursus die ik kan volgen, ga ik met beide handen grijpen. Ik mag vooral niet panikeren.”