Waarom we ons meer moeten verdiepen in onze darmen
5 min
Redacteur Ally Smid wil alles over darmbacteriën weten. De wondere wereld van onze darmen, zo bepalend voor ons algehele welbevinden, staat sowieso enorm in de belangstelling.
Ik wist het niet, maar eten kan tot drie dagen in je dikke darm blijven hangen. Kun je je voorstellen wat voor oorlogssituaties zich daar in die tijd onder je buikwand afspelen? Zeker als die darm bacteriën bevat die dol zijn op het produceren van gas. Als je geregeld last hebt van een opgeblazen gevoel en rommelende ingewanden – en wie heeft dat niet? – zou je van binnen weleens met een schone lei willen beginnen. Zeker in de eerste maand van een nieuw jaar.
Bij mijzelf rommelt het ook geregeld. Dat leverde me vorige maand zelfs een spastische darm op. Die gelukkig weer uit zichzelf bedaarde. Een warm bad doet wonderen, maar die had ik tijdens die lange treinreis niet bij de hand. De huisarts kon me de volgende dag geruststellen.
Eten kan tot drie dagen in je dikke darm blijven hangen
Maar wel tijd dus om me eens te verdiepen in de wondere wereld van darmen en hun bacteriebestanden – waar de laatste jaren steeds meer aandacht voor is, getuige ook de tientallen boeken die erover verschijnen.
Gereset
Ik besluit darmfloradeskundige te worden om te weten of sapvasten nu helpt (een week leven op groentesappen). Mmm, in de winter niet aan te raden, je krijgt het snel koud van vasten weet ik van jaren geleden. Bovendien helpt vasten niet genoeg om je bacteriebestand, dat in de war is, te verbeteren, lees ik in het laatste boek van de Britse arts/microbioloog Michael Mosley, die voor de BBC programma’s maakt over gezondheidskwesties. Dat boek, dat afgelopen najaar verscheen, heet ‘Het slimme-darmendieet’ (of hoe je je lichaam van binnenuit radicaal kunt veranderen).
Die 40 biljoen darmbacteriën die samen je microbioom vormen, weet ik nu, kunnen dus worden gereset. Maar hoe doe je dat? Bij een licht prikkelbare darm raadt Mosley aan vooral leefgewoonten te veranderen: minder alcohol, rustig lunchen, niet laat dineren en door de week vroeg naar bed (saai!). Verder geen tarwe-, maar volkorenproducten, minder koolhydraten (jaahaa), en zegt hij: verklaar zuivel even taboe en neem voor elke maaltijd een glas water met een eetlepel appelciderazijn. Drink water, stress niet. Ook adviseert hij vitamine D en probiotica met minimaal zes verschillende bacteriestammen (bij opgeblazen gevoel en buikpijn vooral de Lactobacillus acidophilus). Vergeet Yakult, Actimel en visolie, schrijft hij ten slotte, volgens deskundigen die hij met name noemt, helpen die echt onvoldoende.
Slank
Mosley deed alles om z’n darmen te leren kennen. Zo ver ga ik niet. Hij slikte een cameraatje dat zijn darmwand minitieus in kaart bracht. En hij liet z’n ontlasting testen door een lab in San Francisco, dat uBiome heet. In Leiden zit MyMicroZoo, dat voor zo’n 150 euro vergelijkbare darmbacterie-analyses doet. Ze sturen je een envelop toe, je volgt de aanwijzingen (ragertje-met-wat-poep-stop-je-in-buisje), je stuurt de envelop terug en na een paar weken krijg je de uitslag.
Mosley had een prima score, hoewel hij niet blij was met zijn 30 procent aan Firmicutes-bacteriën, die verhoogde kans geven op obesitas. Maar meer dan de helft van zijn darmbacteriën bestonden uit Bacteroidetes die juist weer ontstekingsremmend werken. Wat Mosley echt vrolijk stemde, waren de vele exemplaren van de Akkermansia die de darmwand versterken en ook weer ontstekingen tegengaan. Wat hij miste was de Christensenella, de felbegeerde bacterie die je slank houdt, ook als je slecht eet. Wie wil die niet?
Het is prettig, zo’n relatief gunstige score van je microbioom, maar ik lees bij Mosley dat er geen westerling is die uit zichzelf de enorme variatie aan bacteriën haalt die een lid van een gemiddelde Afrikaanse stam bij zich draagt. Daarom reisde de Amerikaanse microbioom-onderzoeker Jeff Leach af naar de Hadza, een jager-verzamelaarsstam in Tanzania, waar hij een heuse poeptransplantatie onderging.
Een wat? Een poeptransplantatie ja. Inmiddels is dat in veel ziekenhuizen een van de methoden om iemand aan betere darmflora te helpen, maar Leach deed het daar wel op een heel primitieve manier. Want terwijl hij ondersteboven in een boom hing, goot iemand met een trechter een vloeistof van uitwerpselen van een van de stamleden in zijn achterste. Experiment gelukt. Zijn nogal onrustige darmen bleken daarna een stuk beter te functioneren.
De Christensenella is een felbegeerde bacterie die je slank houdt, ook als je slecht eet
Vervolgens bleef Leach een tijdje bij de Hadza wonen, at en dronk hetzelfde als zij (ook het water waar zo nu en dan een bavianendrol in dreef), en, hoe wonderlijk, die supergezonde Akkerman- sia-bacteriën werden bij hem de dominante bacteriestam. Ook het soms hele dagdelen niet eten, een beetje vasten dus, werkte helend.
Zijn advies na dit Afrikaanse avontuur? Eet meer verschillende soorten groenten, zorg ervoor dat je geen breedspectrumantibioticum krijgt als je ziek bent (zo’n antibioticum dat heel veel ook goede bacteriën doodt), omdat het jaren kan duren voor je darmen daarvan hersteld zijn. En: zet vaker een raam open (dat vergroot het aantal micro-organismen in je huis), tuinier, zit met je handen in de aarde, laat beestjes toe in je leven!
Gezond koraalrif
Die poeptransplantatie die ze in Tanzania uitvoerden, gebeurt op een wat schonere manier ook in Nederland. Prettig is dat je hier niet ondersteboven in een boom hoeft te hangen. Het is een transplantatie als met bloed, maar dan met zout water vermengd met wat ontlasting van een goedgekeurde donor. Chinezen schijnen het al 1500 jaar toe te passen en ook in de diergeneeskunde gebeurt het. Helaas krijg je als het mis is in je darmen niet zomaar zo’n poeptransplantatie. Artsen passen het tot nu toe alleen nog succesvol toe bij de Clostridium difficile, een bacterie die de overhand krijgt als je heel lang veel antibiotica hebt moet slikken of anderszins verzwakt bent. Verschijnselen: zeer zware diarree, misselijkheid en gruwelijke buikkrampen.
De lichtere gevallen, de prikkelbare-darmlijders zoals ik, moeten dus nog even geduld hebben. Ik bel met VU-arts-microbioloog Dries Budding. Hij vergelijkt het genezen van zieke darmen met het weer gezond maken van koraalrif. “Dat is ook lastig.” Hij schat dat het nog vijf tot tien jaar duurt voor we meer weten wat we aan onze darmen kunnen doen om ze beter te laten functioneren. “Tot nu toe wordt wat in de ene studie wordt gevonden in de volgende drie studies niet bevestigd. En dat móet wel.” Maar er wordt heel veel onderzoek gedaan. Zo heeft het VUmc met het Leids Universitair Medisch Centrum en een paar andere instellingen de Nederlandse Donor Feces Bank opgezet die poep verstrekt aan heel Nederland. Als poepdonor moet je onder de 50 zijn, een goede BMI hebben en word je uitgebreid onderzocht.
Op YouTube circuleren filmpjes waarin mensen bezig zijn met een drol met verondersteld goede darmflora van familie of vrienden
Budding raadt wanhopigen in de tussentijd af om thuis in de weer te gaan met trechter en blender. Want geloof het of niet: op YouTube circuleren ze, de filmpjes waarin mensen in hun keuken of badkamer bezig zijn met plastic handschoenen, maatbekers, zeef, filter, blender, zout water en een tupperwarebakje met een drol met verondersteld goede darmflora van familie of vrienden. “Niet zo onschuldig als het lijkt”, zegt Budding. “Je kunt er virussen en parasieten mee oplopen, want de poep is niet op ziekten gecheckt.”
Maar hoe mooi zou het zijn als iets simpels als poep in de toekomst tot wonderbaarlijke genezingen leidt? Misschien lukt het zelfs om er gemoedstoestanden mee te verbeteren. AMC-hoogleraar Max Nieuwdorp combineert al poeptransplantaties met hersen-scans om zo mensen van depressies af te helpen. De Griekse arts Hippocrates zei het al: ‘Alle ziekten ontstaan in de darmen.’
Do’s en don’ts
1. Doe niet zelf zo’n poep-transplantatie
Het lijkt simpel, met een maatbeker, een trechter en een klismaspuit, maar doe het liever niet thuis, zegt VU-arts-microbioloog Dries Budding.
2. Pas je leefstijl aan
Voor rustiger darmen: drink minder alcohol, neem tijd voor de lunch, dineer niet te laat en ga door de week vroeg naar bed.
3. Laat je darmflora analyseren
In Leiden zit MyMicroZoo, dat voor 135 euro een darmbacterie-analyse doet, binnenkort adviseert het lab ook hoe je met andere voeding betere darmflora krijgt. www.mymicrozoo.com.
Lees ook:
Neurologen: De blindedarm is mogelijk de bron van parkinson
