Drie generaties over het leven zoals het is als homo. ‘Haatmails, in elkaar geslagen worden… Het werd even te veel. Ik durf te zeggen dat ik dicht bij de dood heb gestaan’
‘- ‘De mensen denken meteen aan de manier waarop wij seks hebben, en dan zijn ze gedegouteerd’ – ‘Of jaloers”
De aanleiding voor het gesprek is de wondermooie docureeks ‘Voor de mannen’, waarin Xavier Taveirne homo’s bevraagt over hun wedervaren. Met een glansrol voor Will Ferdy, die in 1970 uit de kast kwam en grote deining veroorzaakte in het oerconservatieve Vlaanderen.
WILL FERDY «Ik heb de eerste aflevering gezien, en ik ben heel tevreden. Het is een mooi programma: sereen, met weinig choquerende uitspraken. Zo hoort het.»
HUMO Hebt u getwijfeld, toen ze u vroegen?
FERDY «Nee, maar toen u belde ook niet (lacht). Wie a zegt, moet ook b zeggen. Ik heb al lang geleden a gezegd. Eigenlijk doe ik niets anders. (Heft aan) Aaaaaaa.»
HUMO Is Will Ferdy hét icoon van de Vlaamse homogemeenschap?
PASCAL SMET «Hij is alleszins de moedigste van allemaal geweest. Toen ik jong was, eind jaren 80, hadden wij geen rolmodellen: weinig bekende figuren waren openlijk homo. Will was de eerste, later kwam Tom Lanoye en daarna schreef Dirk van Babylon, een pseudoniem van Peter van Breusegem, over homo’s en seks. Maar voor de rest speelde alles zich af in een schemerzone. Als er al eens over homo’s werd gesproken, ging het over ‘de chocolatten.’»
FERDY (met Antwerps accent) «Aa is veur de chocolat.»
SMET «De Antwerpse Van Schoonhovenstraat, waar veel homocafés waren, werd de Rue Vaseline genoemd. Het stereotiepe beeld van de verwijfde man leefde toen nog heel sterk. Maar ik weet dat het in de tijd van Will nog veel moeilijker was. En dus zeg ik: chapeau! Ik heb niks dan dankbaarheid en bewondering voor hem.»
HUMO Jaimie, jij bent 72 jaar jonger dan Will, kende je hem al voor vandaag?
JAIMIE DEBLIECK «Natuurlijk, net als veel jongeren van mijn generatie. We zijn nog niet waar we moeten zijn, maar vandaag is het relatief makkelijk om uit de kast te komen. We mogen niet vergeten dat dat niet altijd zo is geweest. Mensen zoals Will hebben pionierswerk verricht.»
FERDY «Ik word vaak bedankt voor wat ik heb gedaan. Toen ik de stap zette, was ik me niet bewust van de impact, ik deed het voor mezelf: ik wilde kunnen zijn wie ik was.»
HUMO Uw coming-out in 1970 heeft veel opschudding veroorzaakt. Er werd schande gesproken in vele huiskamers.
FERDY «Ik heb thuis een dik pak brieven liggen: 85 procent positief, de andere 15 procent anoniem. Toen ik kort na mijn outing werd geopereerd, kreeg ik een kaartje: ‘Ik hoop dat je erin blijft.’ Naamloos.»
HUMO In de eerste aflevering van ‘Voor de mannen’ werden straatinterviews uit de jaren 60 uit het archief gevist. ‘Ah, janetten wilt ge zeggen?’ hoor je een man stamelen, ‘da’s nie just.’ Een vrouw houdt het op: ‘Erger dan beesten.’
FERDY «Er was veel onwetendheid. Veel mensen kwamen niet verder dan janetten, maar dan zagen ze dat ik me normaal gedroeg, en dat ik er geen dingen als (flappert wufterig met de handjes) ‘Oelalala!’ uitgooide.»
DEBLIECK «Nog altijd oordelen mensen op basis van wat ze dénken te weten over ons. En dan denken ze in de eerste plaats aan de manier waarop wij seks hebben, en zijn ze gedegouteerd.»
SMET «Of jaloers (lacht).
»Ik denk dat er een groot verschil is tussen het platteland en de stad, waar je homo’s tegenkomt op straat, op school en in het uitgaansleven. Dan wordt het vanzelf normaal. Televisie heeft ook een belangrijke rol gespeeld, al vervalt men daar nog te makkelijk in stereotypen. Toen ik me als minister outte, zeiden mensen vaak: ‘Ge ziet er niet uit als een homo.’ Dan denk ik: wat had je dan verwacht?»
‘Homobars gaan massaal failliet: dankzij sociale media hoef je er niet meer naartoe om andere homo’s te leren kennen’ Pascal Smet
Roze tram
HUMO Wanneer besefte u dat u op mannen viel, Will?
FERDY «Toen ik 8 was (lacht). Ik was van kindsbeen al dolverliefd op schoolkameraadjes.»
DEBLIECK «Echt? Wij hebben veel gemeen.»
FERDY «Als ik weer eens sterke gevoelens had voor een vriend, waren die niet wederzijds, en dat maakte me verdrietig. ‘Wat is dat toch met mij?’ vroeg ik me lang af. Ik wist niet wat er aan de hand was. Dat heeft tot mijn 20ste geduurd.»
HUMO Al die tijd liep u rond met een geheim waarover u niet kon spreken?
FERDY «Mijn vader was de eerste die het wist. Hij was een afstandelijke man, maar hij hield oprecht van mij. Toen ik al in de twintig was en mijn eerste auto had, ben ik met hem naar een bos gereden. Op een rustige plek heb ik gezegd: ‘Pa, ik ben voor de jongens.’ Hij zei dat hij al een vermoeden had, en dat hij het niet zou kunnen. Dan zei ik: ‘Ik zou het niet met een vrouw kunnen.’
»Mijn vader nam het me niet echt kwalijk, maar hij was wel bang voor de reacties. Ik was toen al bekend en zijn collega’s bij het Ministerie van Openbare Werken vroegen hem vaak of ik al een liefke had. Dat werkte op zijn zenuwen. Hij heeft me ook naar een bevriende psychiater gestuurd, maar dat gesprek heeft geen 5 minuten geduurd. ‘Zijt ge zeker?’ vroeg die man. ‘Dan is er niets aan te doen.’ Hij heeft me pilletjes meegegeven, wetende dat ze niet hielpen, maar ik nam ze toch, om mijn vader een plezier te doen. Later bleef hij verwoede pogingen ondernemen om mij te veranderen. Hij spoorde mijn vrouwelijke fans aan om contact te zoeken met mij. En toen ik ging optreden op het nieuwjaarsfeest van het ministerie, had hij ervoor gezorgd dat er een vrouwelijke fan naast me aan tafel zat. Ik ben toen zeer onhebbelijk geweest: ik heb het kind geen blik waardig gegund, ook al trof haar geen enkele schuld.»
‘Ik heb me geout in een lange post op Facebook, maar ik was vergeten om eerst mijn ouders in te lichten. Even later klopte mijn moeder op de deur’
HUMO We zagen in ‘Voor de mannen’ een kruisbeeld aan uw muur hangen. U bent dus niet van uw geloof gevallen, ook al bent u volgens de Kerk een zondaar.
FERDY (wegwuifgebaar) «Och, de Kerk en God zijn twee verschillende dingen. Ik heb ooit een liedje gemaakt over de paus: ‘Man van Rome’. Daarin zing ik: ‘Soms wordt door uw woord menig leven fel verstoord.’ De radio heeft het maar even gespeeld.»
HUMO U beweert zelfs dat Jezus homo was.
FERDY «De Bijbel staat vol aanwijzingen! Johannes wordt ‘de leerling die hij liefhad’ genoemd, en tijdens het laatste avondmaal lag Johannes aan de borst van Jezus. (Klopt op tafel) Het staat er allemaal in.»
HUMO Jaimie, je zei daarnet tegen Will: ‘Wij hebben veel gemeen.’
DEBLIECK «Omdat ik ook al op vroege leeftijd gevoelens had voor jongens. Op de lagere school had ik wel een vriendinnetje, maar dat was kalverliefde, later werden mijn gevoelens voor jongens sterker en sterker en in het derde middelbaar was er geen houden meer aan. Ik viel op jongens, en moest er gewoon nog voor uitkomen (lachje). Maar ik zat op een tuinbouwschool, een stereotiepe mannenwereld. Een meisje dat zich had geout als biseksueel heeft me goed geholpen, ze moedigde me aan om het kruis dat ik droeg te laten vallen. Dat heb ik gedaan, nogal stoemelings: ik heb in een opwelling een meterslange post geschreven op Facebook. Alleen was ik vergeten om eerst mijn ouders in te lichten. Plots klopte mijn moeder op mijn deur: ‘Jaimie, wat lees ik nu op Facebook?’ (lacht)»
HUMO Pascal Smet: u moest het zonder Facebook stellen.
SMET «Ik had zelfs geen computer. Ik heb een brief geschreven – met de hand.
»Toen ik een jaar of 10, 12 was, ging ik op kamp met de mutualiteit, naar Amberloup. Toen werd er nog gezamenlijk gedoucht, ook de leiders deden mee. Ik heb toen voor het eerst een naakte jongen gezien – alles, van kop tot teen – en dat was een shock. Het maakte heel wat gevoelens los bij mij. Dat beeld van die leider met zijn krullen bleef in mijn hoofd hangen, ik wilde het elke avond opnieuw zien (lacht).
»Ik herinner me nog een ander voorval, tijdens de les biologie op de Broederschool in Sint-Niklaas: iemand had opgemerkt dat ik net iets te lang naar een tekening van de mannelijke geslachtsorganen bleef staren. Ik werd zo rood als een tomaat, maar ontkende in alle toonaarden.»
HUMO Bent u uw gevoelens lang blijven ontkennen?
SMET «Ja. Als mensen ernaar vroegen, zei ik nooit dat ik homo was. Dan verzon ik dat ik op Italiaanse vrouwen viel, en dat die niet makkelijk te vinden waren in Beveren-Waas (lacht). Soms werden meisjes verliefd op mij, en probeerde ik wel om een relatie te beginnen, maar had ik er geen echte gevoelens bij. En als zo’n meisje mij jaloers probeerde te maken door uit te gaan met andere mannen, had ik fantasieën over hoe zij seks had met die andere man. Toen wist ik dat er iets echt niet klopte (lacht).
»Pas rond mijn 20ste heb ik het echt aanvaard. Toen heb ik alles in een brief geschreven en ’m laten rondslingeren. Mijn ouders hebben die brief gelezen, en daarna is het twee weken moeilijk geweest: ‘Wat gaan de buren denken?’ Vooral mijn vader had het lastig, hij was een beetje macho en sprak weleens negatief over homo’s. Maar mijn familie heeft het vrij snel omarmd. Mijn grootmoeder is intussen 95: zij noemt mijn man haar lievelingskleinzoon.»
HUMO Was u toen al politiek actief?
SMET «Ja. Toen ik voor het eerst opkwam bij de verkiezingen, had iemand beau gosse, mooie jongen, op mijn affiche geschreven. Bij de socialisten was dat niet evident. In de klassieke arbeidersmilieus werd er verwacht dat je (vette knipoog) ‘ging biljarten met de meisjes’.»
FERDY (schatert)
HUMO In 2009 hebt u zich publiek geout, in Humo, maar toen was u al jaren bekend als politicus.
SMET «Toen ik minister van Mobiliteit was, vond ik het irrelevant en heb ik er nooit over gesproken, maar toen ik Onderwijs en Gelijke Kansen kreeg, ben ik er in Humo over begonnen. Daar ben ik nog altijd blij mee. Ik heb toen veel brieven gekregen, ook van mensen die door mijn outing – ‘zelfs een minister!’ – het ook aanvaardden van hun zoon of kleinzoon.»
HUMO De politiek is onverbiddelijk: heeft men uw geaardheid ooit tegen u gebruikt?
SMET «Politieke tegenstanders niet, maar bij sommige journalisten kreeg ik het gevoel dat ze mij wilden laten voelen dat ik geen echte man ben. En af en toe krijg ik een mail van een burger: ‘Ga terug naar Vlaanderen! Met een fiets zonder zadel, dat zul je wel graag hebben.’ Maar evengoed maak ik zélf de grappen. Onlangs mocht ik een nieuwe tramlijn inhuldigen: bleek die tram toch wel in het roze geschilderd. Dan besef ik meteen dat iedereen denkt dat ík die kleur heb gekozen – voor alle duidelijkheid: dat was niet zo – en speel ik daarop in.»
FERDY «Dat was ook altijd mijn devies: wees de anderen voor. En dien ze van repliek als ze achter je rug fezelen.»
DEBLIECK «Kijk, nóg iets dat we gemeen hebben. Als ik met mijn ex-vriend over straat liep, hoorde ik ze achter mijn rug soms smoezen: ‘Kijk daar, een janet.’ Dan draaide ik me om: ‘En, wat is daar mis mee?’ Dan durfden ze niets meer te zeggen.»
‘Ik ben vaak bedankt voor mijn coming-out. Maar ik deed het voor mezelf: ik wilde kunnen zijn wie ik was’ Will Ferdy
Lingerie
HUMO Pakkend moment in ‘Voor de mannen’: de man die vertelt dat hij zich realiseerde dat hij homo was toen hij tijdens de blok aan het hoofdstuk ‘perversiteiten’ begon in de cursus algemene psychologie. Het eerste wat hij dacht: ‘Ik ga de rest van mijn leven alleen zijn.’
SMET «Nu je ’t zegt: ik had dat ook. Eigenlijk was ik daar banger voor dan voor het homo-zijn op zich. ‘Hoe ga ik een lief vinden?’ Begin jaren 90 kende je amper mannen die een relatie hadden.»
HUMO Hoe bent u eraan begonnen?
SMET «Door op café te gaan. Ik heb in Antwerpen gestudeerd, en daar had je vooral gesloten bars. Van buiten zag je er niets aan, alle ramen waren afgedekt: je moest aanbellen en dan lieten ze je binnen. In Brussel had je al wat meer open bars.»
FERDY «Laten we eerlijk zijn: er werden ook contacten gelegd in de urinoirs.»
SMET «In mijn tijd waren de stadsparken the place to be. En de duinen in Knokke.»
FERDY «Ik ben één keer in het Stadspark geweest, maar dat was me te onveilig. Ik heb wel ooit iets meegemaakt in Blankenberge. Ik was ’s avonds in het donker de duinen in gegaan, omdat ik wist dat je daar contacten kon leggen. Op een bepaald moment had ik touche. Ik dacht: ‘Hola!’ Maar het bleek de commissaris. Hij blies op een fluitje en plots kwam de ondercommissaris van achter de duinen gespurt: ze hebben me gearresteerd. Ik heb de nacht doorgebracht in de cel en de dag erna ben ik naar het gerechtsgebouw van Brugge gevoerd. Geboeid als een crimineel, in een open busje, zodat iedereen me kon zien. Nadat ik uren had gewacht op de procureur, heeft hij me onmiddellijk laten gaan.»
DEBLIECK «Op basis van wat hadden ze je opgepakt? Omdat je homoseksueel was?»
FERDY «Ik had iets laten zien, hè.»
DEBLIECK «Oké: openbare zedenschennis.»
SMET «Er waren ook sauna’s. En fuiven. In Antwerpen had je de Paradox, waar de feestjes altijd eindigden met de kusjesdans.»
FERDY «Ik ben ook naar bars geweest, in de hoop iemand te ontmoeten, maar ik vond er niets aan. Het had iets van een jacht: ‘Wie pak ik af van wie?’
»Ben je ooit in het GOC geweest, het gespreks- en ontspanningscentrum?»
SMET «Eén keer. Het was een, euhm, speciale ervaring. Elke jonge homo die daar binnenkwam, werd gezien als vers vlees (lacht).»
DEBLIECK «Ik ga iets gevaarlijks zeggen, maar het beeld dat sommige mensen hebben van homo’s, heeft te maken met wat zich afspeelt in sommige cafés. Er lopen perverse mannen rond, die – zoals de minister zegt – je bekijken als jong vlees.»
HUMO Het is een hardnekkig cliché: homo’s hebben losse zeden.
SMET «Niet meer of minder dan hetero’s. Het is algemeen geweten dat hier in de Brusselse Noordwijk tijdens de middagpauze veel condooms door het toilet worden gespoeld, en ik denk niet dat die mannen het dan met hun vrouw doen.
»Je mag niet veralgemenen, maar ik denk dat homo’s minder hypocriet zijn dan hetero’s. En ik denk dat omgang met seksualiteit bij veel homo’s minder problematisch is, omdat ze al veel barrières hebben overwonnen.»
HUMO Maar het is wel zo dat homoseksualiteit sneller met seks wordt geassocieerd dan met liefde.
FERDY «Onterecht.»
SMET «In katholieke landen als Ierland en Australië hebben de homobewegingen een geniale zet gedaan door het homohuwelijk aan de man te brengen als een verhaal van liefde, in plaats van een verhaal van gelijke rechten. Daardoor is het aanvaard door brede lagen van de bevolking.
»Laat ons wel wezen: degenen die homoseksualiteit herleiden tot seks, zijn de mensen die zélf een probleem hebben met hun seksualiteit. Wie het hardst tekeergaat tegen homo’s, is vaak zelf een verborgen homo. Bepaalde groepen in de samenleving hebben problemen met homo’s: ze worden agressief omdat het latente lustgevoelens opwekt waarmee ze zich geen weg weten, niemand heeft het hen geleerd.
»We moeten mensen opnieuw tolerant maken, iedereen moet kunnen zijn wie zij of hij is. Ik heb er voor alle duidelijkheid geen behoefte aan, maar mannen die lingerie willen dragen, moeten dat kunnen.»
DEBLIECK «Je zou verwachten dat iedereen stilaan zichzelf kan zijn, maar dat zal moeilijk zijn zolang allerlei mensen – ook gezagsdragers – meningen denken te moeten verkondigen over wat echte mannen en vrouwen zijn.»
HUMO Heb je het nu over Theo Francken?
DEBLIECK «Hij is helaas lang niet de enige met die mening.»
HUMO Hoe ben jij als millennial op zoek gegaan naar een lief, Jaimie?
DEBLIECK «Via de sociale media, hè. Ik heb nooit parken bezocht, dat lijkt me meer iets voor de vorige generaties. Het is vandaag veel gemakkelijker om iemand te vinden, dankzij Tinder. De app Grindr gebruik ik niet, die is vooral voor mensen die alleen uit zijn op seks. Je botst er vaak op valse profielen en foto’s van geslachtsdelen (lacht).»
SMET «De cafés en de bars hebben erg te lijden onder sociale media. Homobars gaan failliet omdat je er niet meer moet zijn om iemand te leren kennen. En ook omdat homo’s, gelukkig maar, steeds vaker naar gewone cafés gaan.»
HUMO In ‘Voor de mannen’ komt ook ene Paul Rademakers aan het woord, 98 jaar oud: een fascinerend figuur. Hij zei: ‘Ik heb altijd graag mensen geholpen, maar vooral homo’s, want dat zijn mijn naasten.’ De samenhorigheid in de homogemeenschap is groot.
SMET «Dat is mooi: iedereen kan toetreden tot de gemeenschap. Of je nu dokter, minister, boer of tuinman bent: je hebt iets gemeen. Maar je moet ook oppassen met uitspraken over dé homogemeenschap, want er zijn verschillende stammen. Of tribes, zoals wij zeggen. Bears zijn dikker en behaarder. Twinks zijn jonge mannetjes zoals Jaimie. Daddies zijn 40, 50. En Will is een granddaddy. (Tot de Humo-journalisten) Jij zou zo’n Amerikaanse bouwvakker kunnen zijn, met je geruit hemd, maar dat is eerder een fetisj dan een tribe. En jij bent hors catégorie, voor jou hebben ze nog geen label (lacht).»
‘Haatmails, in elkaar geslagen worden… Het werd even te veel. Ik durf te zeggen dat ik dicht bij de dood heb gestaan’
HUMO Vechten die tribes ook stammentwisten uit?
SMET «Mijn punt is dat je altijd welkom bent, ongeacht je sociale afkomst, maar je moet durven toegeven dat de homogemeenschap niet één grote gelukkige familie is. Er zijn steeds vaker raciale issues, voor sommigen is het no asians of only blacks.»
HUMO Verbazingwekkend. Als je zelf het slachtoffer bent geweest van discriminatie, zou je toch gevoelig moeten zijn voor andere vormen van discriminatie?
SMET «Dat is een vooroordeel. Homo’s zijn ook gewoon maar mensen. Ik merk dat sommige jonge homo’s niet meer weten wat Will heeft doorstaan. Ze hebben zelf geen discriminatie ondervonden, en kennen hun geschiedenis niet. Voor hen is het de normaalste zaak van de wereld dat ze aanvaard worden.»
HUMO Die jongste generatie is opgegroeid met programma’s zoals D5R, op Ketnet, waar homoseksualiteit zonder gêne aan bod komt.
DEBLIECK «Ja, maar tegelijk heeft dat programma veel commotie veroorzaakt. Een homo in een kinderprogramma: veel ouders wilden er niet van weten, terwijl het belangrijk is dat kinderen van jongs af aan leren wat homoseksualiteit is.»
SMET «Als minister van Onderwijs heb ik er mee voor gezorgd dat de leerboeken op school genderneutraler werden. Maar als we de strijd willen winnen, is er meer nodig. Als er één sector is waar nog werk aan de winkel is, dan wel het voetbal. Het zal wellicht duren tot er een speler van pakweg Atlético Madrid zich out. De weg is nog lang. Toen we enkele jaren geleden een campagne met de voetbalbond lanceerden, mocht ik de aftrap van AA Gent – Anderlecht geven. Bij verschillende spelers zág ik de angst in hun ogen: ‘Jij gaat mij hier niet versieren! Jij gaat mij níét doen denken dat ik een homo ben!’»
HUMO Als het waar is dat er veel verdoken homo’s zijn in het voetbal: waarom komen ze dan na hun carrière nóg niet uit de kast?
SMET «Homo’s in het voetbal bestaan. Er zijn voetballers die mij dat komen vertellen.»
HUMO Hoe virieler de sport, hoe meer lesbiennes en hoe minder homo’s: zou het een hormonenkwestie kunnen zijn?
SMET «Ga jij nu beweren dat homo’s niet viriel zijn? Homo’s zijn juist héél viriel. Weet je in welke sport homoseksualiteit geen taboe is? In het rugby.»
DEBLIECK «Wat betreft machogedrag is het voetbal te vergelijken met de tuinbouw. Ik kan tegen een grap en ben heus niet kleinzerig, maar tijdens mijn stage werd ik om de haverklap bespot. Als we betonnen borduren moesten plaatsen, vroeg mijn collega: ‘Ga jij ze halen, of is daar een echte man voor nodig?’ Nog zo’n cliché: ‘Zou je niet beter kapper worden? Of danser?’ Alsof alle homo’s zachter zijn.»
SMET «Nu, veel vrouwen vinden dat aantrekkelijk. Al hoor ik ze ook klagen dat de meeste mooie mannen homo zijn: dat frustreert hen (lacht). Sinds de opkomst van de metroseksueel is het onderscheid vervaagd. Vroeger zag je aan iemands kleding al snel of hij een homo was. Met uitzondering dan van de Italianen: dat waren in mijn ogen allemáál homo’s.»
DEBLIECK «Was dat maar waar!»
SMET «Ik heb ook de indruk dat heterojongens makkelijker dan vroeger experimenteren met mannen, zonder dat ze daar een schuld- of schaamtegevoel aan overhouden.»
DEBLIECK «Ik zie nochtans dat ze het er nog altijd moeilijk mee hebben om ervoor uit te komen: ‘Welk beeld gaan de mensen hebben van mij?’»
SMET «Dat is onze katholieke traditie die blijft opspelen. Daar moeten we echt van af. Het zou veel oplossen.»
HUMO Een paar keer per jaar treedt de homogemeenschap in vol ornaat naar buiten, tijdens de Pride. Ooit waren dat bescheiden manifestaties, tegenwoordig zijn het mediagenieke evenementen. Een goede zaak?
FERDY «Ik vind het géén goede publiciteit. Integendeel.»
DEBLIECK «Dat begrijp ik, maar veel mensen zijn vergeten dat die Prides zijn ontstaan na de Stonewall-rellen in New York, in 1968. De politie is toen een homocafé binnengevallen en heeft er alle homo’s in elkaar geslagen. Vandaag zijn de Prides nog steeds nodig. Ze creëren zichtbaarheid: ‘Wij zijn er ook nog!’»
SMET «Er lopen ook veel gewone mensen tussen, van wie je nooit zou denken dat ze homo zijn. En aan de kant van de weg komen de mensen samen, onder wie ook veel hetero’s. Alleen krijg je dat niet te zien op televisie. Die zoomt in op de pluimen en de excentriekelingen, en stelt ze voor als de norm. Voor alle duidelijkheid: ik ben vóór extravagantie, iedereen moet het recht hebben om zich te gedragen zoals hij is. Maar het is ook een paradox: enerzijds wil de homogemeenschap geruisloos opgaan in de samenleving, anderzijds voelen we sterk de behoefte om en bloc naar buiten te treden. Maar dat moet kunnen: de vrouwenbeweging doet het ook op Vrouwendag, de arbeidersbeweging op 1 mei.»
‘In mijn tijd waren de stadsparken the place to be’ Pascal Smet
‘Laat ons eerlijk zijn, er werden ook contacten gelegd in de urinoirs’ Will Ferdy
Zotte jaren
HUMO Nog een taboe dat als een sluier rond de homogemeenschap hangt: aids, dat lange tijd als een ‘homokanker’ te boek stond.
SMET (fronst) «Ik vrees eigenlijk voor het omgekeerde, dat het stigma en de schrik zijn verdwenen. Voor mijn generatie was aids een juk. We zagen besmette mensen die vervolgens ook stierven: dat boezemde angst in. Maar dat is er stilaan uit. Veel jonge homo’s hebben weer onbeschermd seks.»
DEBLIECK «Ze slikken PrEP (hiv-remmers die niet-besmette mensen beschermen tegen besmetting, red.) en PEP (medicatie die ná het onveilig seksueel contact wordt ingenomen, red.) alsof het snoep is, terwijl een condoom nog altijd het beste voorbehoedsmiddel is.»
FERDY «Als ik terugdenk aan mijn jonge jaren, besef ik dat ik veel geluk heb gehad. Ik heb gevaarlijke dingen gedaan, maar toen dat vreselijke aids de kop opstak, lagen mijn zotte jaren al achter mij.»
HUMO Een ander pijnpunt: psychisch welzijn. De zelfmoordcijfers liggen bij holebi’s een pak hoger dan bij hetero’s.
FERDY «Ik heb verscheidene fans wier zoon of dochter zelfmoord heeft gepleegd. Een vriend van mij is ook uit het leven gestapt.»
DEBLIECK «Ik heb twee goede vrienden verloren. Van de ene kende ik de verhalen over hoe hij thuis en op school behandeld werd: gruwelijk. En dan, plots, verdween hij. Ik heb zelfs mee zoekacties opgezet. Uiteindelijk is hij vlakbij mijn huis gevonden, in een braakliggend veldje. Die andere jongen was één van mijn beste vrienden… (zwijgt)
»Toen ik in 2017 tot Mister Gay Belgium werd verkozen, ontving ik een pak haatmails. Zelfs doodsbedreigingen. Nog altijd krijg ik berichten van mensen die ik niet ken: ‘Hang u op!’ En in februari ben ik in Roeselare op straat in elkaar geslagen, omdat ik homo ben. Dat was veel tegelijk, en ik begon te twijfelen. Ik had het plots moeilijk mezelf te aanvaarden zoals ik ben. Ik durf te zeggen dat ik heel dicht bij de dood heb gestaan.»
FERDY «Je doet me schrikken. Ik mag de hemel dankbaar zijn dat ik nooit zulke reacties heb gekregen. Op een paar uitzonderingen na bleef het allemaal voorzichtig.»
SMET «Uiteraard ken ik mensen die zijn aangevallen, maar zelf heb ik het nooit meegemaakt, op die ene keer na, twintig jaar geleden: ‘Vuile flikker! Viens me sucer.’ Waarop ik: ‘Pijp jij míj maar, de jouwe is toch te klein.’ (schaterlacht)»
DEBLIECK «Lachen is de beste remedie. Denk maar aan ‘Taboe’, met Philippe Geubels.»
HUMO Is er meer of minder gaybashing dan vroeger?
SMET «Er wordt vooral meer gerapporteerd. Mensen durven nu naar de politie te stappen als het gebeurt. Gaybashing heeft lange tijd niet bestaan, op een pv kwam het terecht onder de noemer ‘geweld’. Pas na een lange strijd kon je ‘gaybashing’ aanvinken – met dank aan Louis Tobback.»
HUMO Volgens onderzoeker Alexis Dewaele van de UGent kunnen we de factor religie niet ontkennen.
DEBLIECK «Nu begeven we ons op gevaarlijk terrein.»
SMET «Meer dan met godsdienst heeft het te maken met opvoeding en cultuur. De inhaalbeweging die wij hebben gemaakt, zie je nog niet bij moslims en Oost-Europeanen. Maar natuurlijk zijn er bij hen evenveel homo’s als bij ons, en vooral bij de Marokkaanse homo’s zijn de verhalen schrijnend. Als minister van Onderwijs ging ik vaak op schoolbezoek. Ik stond eens voor een klas met overwegend Marokkaanse jongens en meisjes. Ik zag twee homojongens zitten – ik plukte ze er zo uit.»
DEBLIECK «De gaydar!»
SMET «Een homo herkent zo een andere homo. Een fractie van een seconde te lang in de ogen kijken kan volstaan.
»Toen ik in die klas over homo’s sprak, rolde er een golf van verontwaardiging door de klas: ‘Bah, vies!’ Vooral bij de meisjes, trouwens. Ik liet ze hun gang gaan, tot ik weer het woord nam: ‘Ik ben ook homo.’ Ze geloofden me eerst niet. Maar gaandeweg ontstond er een gesprek, en beetje bij beetje voelde ik de vooroordelen verdwijnen. Op dat vlak heeft het onderwijs een belangrijke rol te spelen.»
HUMO Sinds enige tijd vertonen rechtse partijen een voorliefde voor de homogemeenschap. Hoe nobel zijn hun motieven?
SMET «Het Vlaams Belang was altijd tégen homo’s, tot er een aantal in elkaar werden geslagen door Marokkaanse Belgen. Plots verdedigden ze de homo’s. Nu, er lopen vast ook homo’s rond bij het Vlaams Belang. Want ook dat is zo’n vooroordeel: dat alle homo’s progressief zouden zijn.»
HUMO Jaimie, je zei daarnet dat humor de beste remedie is. Mogen we tot slot jullie favoriete homograppen weten?
Deblieck «Ik heb ze al vaak verteld, maar ik blijf het een goeie vinden: wat is het verschil tussen een kok en een homo? Een kok roert in het eten van vandaag, een homo in dat van gisteren.»
FERDY (schatert)
DEBLIECK (onder stoom) «Wacht! Ik ken er nog één. Hoe krijg je vier homo’s op één barkruk?
FERDY (hikt van het lachen)
DEBLIECK «Door de barkruk om te draaien!»
HUMO Pascal Smet?
SMET «Nee dank u, ik heb geen mop.»
DEBLIECK «Mag ik er dan nog ééntje vertellen? Wat is de gelijkenis tussen een kanarie en een homo? Ze hebben beide stront op hun stok en zaad in hun mond.»
SMET «Bon, ik stel voor dat we hier afronden (lacht luid). Ik moet ervandoor.»
HUMO Bedankt voor het gesprek.
