Hoe zou het eigenlijk zijn met… ex-minister Reginald Moreels? ‘Ik voel de revolte in mij alleen maar groeien’
Reginald Moreels stond in 1971 mee aan de wieg van de Belgische afdeling van Artsen Zonder Grenzen, waarvan hij van 1986 tot 1994 ook voorzitter was. In 1995 sloot hij zich als verruimer aan bij de christendemocraten en werd hij eerst staatssecretaris en daarna minister voor Ontwikkelingssamenwerking in de tweede regering van Jean-Luc Dehaene.
HUMO En nu hebt u zin om uw stem nog eens te laten horen.
Reginald Moreels «Ik kreeg de vraag van Groen en van CD&V om op te komen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Nu, ik ben groen-links, sociaal geëngageerd en progressief, en een zoekend gelovig christen, maar ik heb al eens een zijstap gemaakt toen ex-CVP’er Johan Van Hecke me in 2001 vroeg om zijn Nieuwe Christen-Democraten (NCD) te steunen. Die gingen een jaar later echter op in de VLD, en dat is me helemaal niet bevallen. Deze keer blijft de schoenmaker dus bij zijn leest en sta ik in Oostende op de CD&V-lijst.»
HUMO Wilde u zich nog eens met het reilen en zeilen van de maatschappij bemoeien?
Moreels «Kijk, ik ben opgevoed met het idee dat je als mens plichten hebt die je moet nakomen. Dus als men mij vraagt een lijst te steunen, zeg ik ja. En hoe meer stemmen ik haal, des te meer ik me met het beleid kan bemoeien, natuurlijk (lacht). Op het ogenblik heb ik helemaal geen stem meer. Ik heb de laatste twee jaar ik weet niet hoeveel teksten geschreven over het asielbeleid, maar die worden nergens gepubliceerd. Tegenwoordig moet je hoogleraar zijn om een tribune in De Standaard of De Morgen te krijgen. Maar in de aanloop naar de verkiezingen ben ik al mijn teksten op mijn Facebookpagina aan het posten.»
HUMO U bent uw geloof in de politiek dus niet kwijtgeraakt.
Moreels «Neen. Ik blijf geloven dat de politiek een nobel engagement is. Mijn vader was een zeer geëngageerde CVP’er, hij zag de politiek als een roeping. Daarin volg ik hem. In 1995 werd ik staatssecretaris van Ontwikkelingssamenwerking in de regering-Dehaene II, en ik heb samen met mijn geestesgenoot in Nederland, Jan Pronk, het internationale beleid op het vlak van ontwikkelingssamenwerking kunnen aanpakken. Alexander De Croo werkt nu verder aan die hervormingen, maar wij hebben daar indertijd de bakens voor uitgezet.»
HUMO U was de oorlogscultuur beu toen u uit de politiek stapte.
Moreels «Dat is zo.»
HUMO Die is er alleen maar erger op geworden. Politici maken elkaar op Twitter zo goed als af.
Moreels «Ja. Politici zijn verbaal zeer agressief geworden. Dat loopt parallel met de opkomst van de populistische partijen – die zijn per definitie agressief. Ik zal daar nooit aan meedoen. Ik denk dat beleefdheid niet alleen een façade is, maar een manier om het leven leefbaar te maken. Ik bedoel daarmee niet alleen beleefdheid in de omgang met elkaar, maar, bijvoorbeeld, ook de beleefdheid om geen vuil op de straat te werpen en het milieu te respecteren.»
HUMO Zou u zich opnieuw in de heksenketel van de federale politiek durven te wagen?
Moreels «Maar voor de federale politiek zal ik nooit meer gevraagd worden! Iedereen die ouder dan 60 is, vliegt in de vuilnisbak – dat is nog zo’n kenmerk van deze tijd. Daarom ben ik altijd gechoqueerd als ze me in Afrika aanspreken met ‘Le vieux’. Waarna ze snel zeggen: ‘Pour nous, les vieux sont des personnages très respectés.’ Ik ben zeer graag in Afrika.
»Maar u hebt gelijk, ik zou het in het huidige politieke klimaat niet makkelijk hebben. Ach, ik ben altijd als niet-politiek beschouwd. Toen ik staatssecretaris en later minister van Ontwikkelingssamenwerking was, heeft Jean-Luc Dehaene eens tegen mij gezegd: ‘Je leidt je kabinet als was het een ngo.’ Daar zat wel iets in. Maar ik ben niet bang. Ik zou zeer graag eens in debat gaan met Theo Francken, staatssecretaris voor Asiel en Migratie. Ik denk dat ik wel mijn mannetje zou staan. Ik weet niet of u dat nog weet, maar ik ben de eerste geweest die ooit met Filip Dewinter in debat is gegaan. Terwijl het cordon sanitaire gold! Dehaene heeft me toen gezegd: ‘Je mag dat doen, maar wees voorzichtig.’ Ik had al toegezegd, ik had het niet vooraf met hem besproken. Nu, niemand kan het winnen van mensen die zo extreem denken en vinden dat ze alles weten, en daar nog arrogant over zijn ook. Maar ik zou tegenover Francken toch graag een paar puntjes op de i zetten, dacht ik toen ik hem gisteren in ‘Terzake’ zag. Hij was op vakantie in Durbuy. Blijkbaar durft hij toch een stapje over de taalgrens te zetten (grinnikt).»
HUMO Theo Francken herhaalde zijn standpunt over de acties van Artsen Zonder Grenzen op de Middellandse Zee: ze moeten stoppen met er drenkelingen op te pikken, omdat ze zo de mensensmokkel stimuleren. Vorig jaar had hij op aandringen van zijn vader die uitspraak teruggetrokken, maar nu zei hij het opnieuw.
Moreels «Ja, en dat onmenselijke idee moet dringend eens publiekelijk tegengesproken worden. Ik zou dat graag op mij nemen.»
HUMO Wat zou u hem voor de voeten werpen?
Moreels «Ik zou hem vragen hoe het mogelijk is dat hij vindt dat je mensen moet laten verdrinken. Of dat je ze naar detentiecentra stuurt, zonder dat we weten wat daar met hen gebeurt. En dan zou ik zeggen: ‘De visie op de mens waarvan wij uitgaan, meneer de staatssecretaris, is volkomen anders. Het is alsof wij behoren tot een andere soort homo sapiens. Mensen in nood, échte nood, moet ik helpen. Of het nu een crimineel of een potentiële crimineel is, zoals migranten vaak worden beschouwd.’ De mens in nood gaat voor mij voor op alle wetten en alle procedures. In de visie van Theo Francken is die mens ondergeschikt aan wetten en procedures. Hij vindt ook dat iedereen uit een andere cultuur die hier komt wonen, zo snel mogelijk moet assimileren. Dat roept ook verzet in mij op. Assimileren kan helemaal niet.»
‘Iedereen die ouder dan 60 is, vliegt bij ons in de vuilnisbak. In Afrika is er wel nog respect voor ouderen. Ik ben daar zeer graag’
HUMO Wat kan er wel? Hoe ziet u de samenleving in de toekomst met migratie omgaan?
Moreels «Vroeger dacht ik dat een interculturele samenleving mogelijk was. Dat we ons echt konden inleven in de cultuur van een ander, en van daaruit elkaar konden vinden. Maar naarmate ik vaker in Afrika en het Midden-Oosten ging werken, hoe meer de overtuiging groeide dat we ons nooit echt met een andere cultuur kunnen vereenzelvigen. Die bewaart altijd geheimen. Dat is niet slecht – ook in een liefdesrelatie is het gezond om je eigenheid te bewaren en jezelf niet helemaal uit te leveren. Het is zelfs niet mogelijk een andere mens helemaal te kennen.
»Er zijn momenten geweest dat ik dacht dat Afrika geen geheimen meer voor me had. Maar ik bleef dingen ontdekken die me duidelijk maakten dat ik er met mijn idee over de Afrikaanse cultuur helemaal naast zat. Ik wil daar wel meteen aan toevoegen dat ik de sfeer in Afrika veel aangenamer vind dan die in België. Hier steken mensen overal hun wijsvinger of middenvinger op, of ze openen meteen het raam en beginnen te roepen als je iets doet wat hun niet bevalt. Als je in Afrika iemands hulp vraagt, zal hij onmiddellijk de handen uit de mouwen steken. Door die ingesteldheid word je ook wel voortdurend onderbroken als je spreekuur houdt, omdat zij dan vinden dat je hun probleem direct moet behandelen. Geen enkele cultuur is perfect. We zullen met elkaars onvolkomenheden moeten leren omgaan.
»Alle culturen zijn ook racistisch. Passieve xenofobie is universeel. Er zijn op alle continenten stammen die niet met elkaar overeenkomen, en de ene groep migranten zondert zich af van de andere. Er zijn gisteren nog rellen geweest tussen Noord-Afrikanen en Koerden. De Koerden hadden het parkeerterrein in Jabbeke bezet en wilden de Afrikanen daar niet toelaten. Die zijn dan maar naar een parkeerterrein in Middelkerke verhuisd. Oost-Europeanen hebben ook vaak een afkeer van Afrikanen. Ze weten met moeite waar het continent ligt en denken soms dat de inwoners primitievelingen zijn.»
Burgerraad
HUMO Is er dan wel hoop?
Moreels «Ja. Het beste vaccin tegen racisme is dat je de anderen – of het nu gaat om huidskleur, afkomst of seksuele voorkeur – niet mag ophemelen noch naar de duivel mag wensen. Hemel je hen op, dan zul je altijd ontgoocheld en gefrustreerd zijn. Als je hen verwenst, dan riskeer je onmenselijk te worden.
»Daarnaast zouden we mensen echt de kans moeten geven zich te integreren. We doen dat niet. We zouden de nieuwelingen meteen een intensieve taalcursus moeten aanbieden en daarna meteen de toestemming moeten geven om te werken. Dát is integreren. Daarvoor heb je niet alleen een bed, een bad en brood nodig, zoals Theo Francken zegt. Je moet daar een vierde b aan toevoegen, die van bezigheid. Als je geen bezigheid hebt, word je agressief en gefrustreerd en waag je je aan dingen waar je in gewone omstandigheden nooit aan zou beginnen. Het is funest voor een mens om hele dagen niet te weten wat te doen.»
HUMO In uw boekje ‘Is de mens slecht?’ zegt u: ‘De bron van alle kwaad is de vernedering. Het is het ergste wapen van de mens.’
Moreels «Ja. Als je werkloos bent, ben je een luiaard. Als je, zoals ik, een burn-out hebt gehad, ben je abnormaal en heb je afgedaan. Als de mens niet productief is, wordt hij onmiddellijk gestigmatiseerd. We zijn toch een eigenaardige maatschappij aan het worden, vindt u niet?»
HUMO Uw conclusie is: de mens is van nature slecht.
Moreels «Ja. Ik dus ook. De enige zin van het leven is onze slechte natuur bevechten. We moeten proberen die te snel af te zijn.
»Na al die jaren als oorlogschirurg en al die gruwelijke beelden die ik bleef herkauwen als ik weer thuis was, en al het gepieker over hoe het toch mogelijk is dat mensen elkaar zo kapotmaken, kan ik alleen maar tot de conclusie komen dat bloedige conflicten inherent zijn aan de mens. Van uit de hand gelopen familieruzies tot oorlogen en genocides.»
‘Mensen in nood, échte nood, moet ik helpen. Of het nu een crimineel of een potentiële crimineel is, zoals migranten vaak worden beschouwd’
HUMO En toch bent u een pacifist. Zelfs de internationale coalitie tegen IS keurt u af.
Moreels «Ja. Ik geloof niet in geweld tegen geweld. Alleen bij een massale schending van de mensenrechten en in het geval van een genocide is het hoogst uitzonderlijk aangeraden geweld te gebruiken. Fabrieken van chemische wapens moet je bombarderen. Ik was in Halabja in 1988 toen Saddam Hoessein daar aanvallen met gifgas op Koerdische burgers had laten uitvoeren. Ik heb de gevolgen met mijn eigen ogen gezien. Dat zijn beelden die je je hele leven bijblijven.
»Afgezien daarvan doe je het geweld alleen maar toenemen als je het beantwoordt met geweld. Dat is de les die ik heb geleerd als oorlogschirurg én als chirurg in landen als Congo. Met gewelddadige taal werkt het net zo. Die zal de haat, aversie, frustratie en de neiging te vernederen bij de andere partij alleen maar doen toenemen, waardoor het conflict op den duur onoplosbaar wordt.»
HUMO U was het eens met de Franse president Emmanuel Macron toen die zei dat we ons minder moeten bemoeien met conflicten in andere culturen.
Moreels «Dat heb ik niet gezegd. Ik ben niet zo’n grote fan van Macron.»
HUMO Vorig jaar sprak u nochtans uw bewondering uit toen hij uit het niets tegen de particratie durfde in te gaan en de verkiezingen won. ‘Was ik twintig jaar jonger geweest, dan zou ik overwogen hebben om het hier ook te proberen,’ zei u toen.
Moreels «Mja. In het begin was iedereen enthousiast over hem. Maar ondertussen is hij een president zoals alle anderen geworden. Dat het hem is gelukt om boven de partijen te gaan staan, had meer te maken met het feit dat links aan de grond zat en rechts door schandalen werd geplaagd, waardoor er veel ruimte was voor een grote centrumbeweging. Daar ben ik nog steeds een groot voorstander van. De burger moet meer inspraak hebben.
»Maar elke verlichte leider verliest respect als hij zich als een Napoleon begint te gedragen, en in zichzelf en allerlei onmogelijkheden begint te geloven in plaats van eerlijk en beleefd te zeggen: ‘Beste mensen, dit en dit kan ik doen. Maar dat en dat gaat niet, hoezeer het me ook spijt.’ Je zou ervan staan te kijken hoeveel mensen dat van zo’n eerlijke leider zouden aanvaarden. Maar Macron is niet zo iemand. Hij belooft van alles en houdt zijn beloftes niet. De leden van zijn beweging La République En Marche! beginnen langzaamaan te protesteren. ‘We hebben wel een mandaat,’ zeggen ze, ‘maar we worden aan banden gelegd door de partijdiscipline. Als we iets anders zeggen dan de partijlijn voorschrijft of de president denkt, worden we opzijgezet.’ Dat is niet de bedoeling van een centrumbeweging.
»Ik heb nu een voorstel gedaan voor een burgerraad in Oostende, en dat voorstel is door de partij voor een stuk aanvaard.»
HUMO Een burgerraad in Oostende? Hoe ziet u dat precies?
Moreels «Drie maanden na de verkiezingen komt er een publieke oproep via de media: zijn er burgers die zich kandidaat willen stellen voor een burgerraad? Die raad moet evenveel leden tellen als de gemeenteraad – in Oostende zijn dat er 41. Om privileges of vriendjespolitiek te vermijden zou je 140 kandidaten – alerte burgers, zou ik ze willen noemen – op een lijst kunnen zetten. Daaruit worden er dan via een loting 41 gekozen die twee jaar in de raad mogen zetelen. Wie dat wil, mag daarna nog één keer op de lijst staan. Als er in de gemeenteraad belangrijke beslissingen worden genomen op het gebied van cultuur, sociaal welzijn of infrastructuur – een zwembad of een overbrugging, bijvoorbeeld –, dan mag de burgerraad die ter discussie stellen. De gemeenteraad zal daar rekening mee moeten houden. De burgerraad zou een bindend advies kunnen geven. Dat is een volkomen nieuwe vorm van inspraak van de burger. En in Oostende voelt CD&V daar iets voor. Mijn voorstel zou je ook federaal en zelfs Europees kunnen toepassen.
‘Ik heb mijn atypische manier van leven moeten betalen met een Icarusval. Maar ik ben er gelukkig levend uit gekomen’
»Alle partijen zeggen wel altijd dat ze de burger inspraak willen geven, maar het komt er vaak op neer dat je weer zes jaar je bakkes moet houden nadat je hebt gestemd. Je mag een beetje roepen en af en toe een petitie tekenen, meer niet.»
Man van extremen
Hij geeft mij een klodder uit de pot slagroom die hij bij zijn koffie vraagt – in de periode dat hij aan anorexia leed, zou hij daarop geleefd hebben. Hij geeft me ook zijn chocolaatje.
Moreels «Fairtradechocolade – niet zo lekker zoet misschien, maar wel veel beter. Ik heb fairtrade zwaar gepromoot, zoals je weet.»
HUMO Natuurlijk. Droomt u stiekem nog van een staatsgreep zoals die van president Macron?
Moreels «Dat ga ik natuurlijk niet tegen Humo zeggen. Dat zou nogal pretentieus overkomen. Maar ik ben iemand die met zijn lezingen enorm veel zalen wakker heeft geschud. Ik heb staande ovaties gekregen voor ideeën die niet altijd stroken met wat de massa denkt.»
HUMO U zegt in ‘Is de mens slecht?’: ‘Ik ben niet ijdel meer.’
Moreels «Mediageil, bedoelt u. Nee. Het bewijs daarvan: het is vijftien jaar geleden dat ik een serieus interview aan Humo heb gegeven – veel dank voor deze uitnodiging, trouwens.
»Het was natuurlijk ook zo dat ik voor het atypische leven dat ik leidde – eerst pionier bij Artsen Zonder Grenzen, daarna de politiek in, en ondertussen als chirurg drie op de vier nachten niet slapen – heb moeten betalen met een Icarusval, waar ik gelukkig levend uit ben gekomen. Ik ben niet te pletter gevallen, ik heb door die val misschien zelfs mijn waardestelsel weer scherp kunnen stellen.»
HUMO ‘Ik zou nu,’ schrijft u, ‘als een monnik kunnen leven.’
Moreels «Ik zeg dat soms, ja. Maar mijn vrouw spreekt dat tegen. Ze bedoelt niet dat ik niet zonder het andere geslacht zou kunnen, wel dat ik het niet zou verdragen om geen activiteiten te hebben. Nu, ik ga graag naar abdijen. Ik ga er zondag ook weer naartoe. Ik schrijf daar veel. Mijn boek heb ik bijna volledig in de abdij van Orval geschreven. Ik heb altijd een ascetische kant gehad. Dat zie je ook aan mij, hè (lacht).»
HUMO U bent een man van extremen.
Moreels «Dat hebt u mooi uitgedrukt. Een man van extremen, ja. Ik moet u wel zeggen dat die manier van leven zeer uitputtend is. En toch voel ik de revolte in mij alleen maar groeien. Ik voel verzet tegen de teloorgang van alles wat geëngageerd is, van wat we vroeger links noemden. Verzet tegen de opkomst van het conservatisme – en dan heb ik het niet over de hang naar traditie, want ik hou van traditie, maar over de neiging alles wat we hebben te willen houden, niks te willen loslaten, niks te durven.»
HUMO Anorexia is een ziekte waar mensen die in extremen denken extra vatbaar voor zijn.
Moreels «Ja. Ze zijn meestal niet van de domsten.»
HUMO Ze zijn enorm vastberaden en wilskrachtig. Daar komen ze ook heel ver mee, maar ze stuiten toch op grenzen. En als blijkt dat ze niet alles kunnen bewerkstelligen wat ze voor ogen hebben, keren ze de drang om dingen te willen beheersen naar binnen. Ze beginnen hun lichaam naar hun hand te zetten.
Moreels «Dat herken ik, ja. Nu is die fase wel voorbij, maar ik blijf vechten voor de waarden waarvoor ik me al mijn hele leven inzet. Daarom pleit ik nu voor een ethocratie, een samenleving waarin alle beslissingen getoetst worden aan vier waarden: eerlijkheid en transparantie, respect en waardigheid, het niet-discrimineren van anderen en verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid staat voor mij boven vrijheid. Dat wil ook zeggen dat jouw verantwoordelijkheid tegenover anderen en het milieu primeert op de opgelegde regels van een politiek systeem.»
‘Graag gezien worden geeft een ongelofelijk goed gevoel. Het is een soort kick in het leven’
HUMO Leidt dat niet tot willekeur, als beslissingen los komen te staan van wetten en regels?
Moreels «Het dwingt je een echte discussie aan te gaan die tot de best mogelijke beslissing zal leiden.»
HUMO Artsen Zonder Grenzen is onpartijdig, maar de ngo heeft indertijd in Somalië wel deals met plaatselijke rebellenleiders gesloten, omdat ze anders niet kon werken.
Moreels «Dat was een enorm ethisch dilemma. Ik was toen voorzitter van Artsen Zonder Grenzen en ik kan je verzekeren: het was verschrikkelijk.»
HUMO Die ethische beslissingen zijn dus niet zo simpel.
Moreels «Nee. Ethiek is per definitie moeilijk. Dat is het grote verschil met moraal. Moraal is statisch: wat wel en niet mag, ligt vast. Dit is goed, dat is slecht. Ethiek kijkt ook naar de omstandigheden. Neem abortus: op zich heeft iedereen respect voor het leven en de moraal zegt dus: een levend wezen dood je niet. Maar wat als dat leven niet waardig kan worden ingevuld? Die vraag stelt de ethiek.»
HUMO Het in acht nemen van omstandigheden is een rode lijn in uw boekje. De mens neigt tot het slechte, maar draagt de mogelijkheid van het goede in zich, zegt u. Of die mogelijkheid tot uiting komt, hangt af van de omstandigheden.
Moreels «Ja. De opvoeding maakt zeker iets uit, maar ook weer niet alles. Er zijn kinderen die later een fantastisch leven leiden en anderen die plotseling afdwalen, ook al hebben ze dezelfde opvoeding gekregen. Alles hangt ook af van de kringen waarin je belandt, de leraren die je krijgt, de vrienden die je ontmoet… De eigen wil speelt ook een grote rol. Je moet willen nadenken, op zoek willen gaan en initiatieven nemen, zonder belemmerd te worden door, bijvoorbeeld, een extreme solidariteitsplicht zoals in Afrika.»
HUMO U spaart uzelf niet in uw boekje. Hoe slecht is de mens Moreels?
Moreels «Ik heb soms te snel een oordeel klaar en uit te snel kritiek zonder misschien genoeg nagedacht te hebben. Precies datgene waartegen ik zo vurig preek. Ik heb ook hier en daar een opwelling van egocentrisme en ijdelheid, omdat ik graag word gerespecteerd.»
Goed voor de kick
HUMO Uw moeder was niet erg kwistig met complimenten, vertelde u eens. Uw das zat nooit goed.
Moreels «Daarom draag ik geen dassen meer. Nooit. Never! Ik héb er zelfs geen. Ik draag altijd een foulard. Ik was in haar ogen nooit helemaal goed gekleed, mijn haar was te lang of te kort, ik was te dik of te mager. Nu ja, dat is de moederlijke bezorgdheid, hè. Zij had graag nog kinderen gehad, maar ze kreeg miskraam na miskraam en ze had ook een oogziekte, die bij elke zwangerschap verergerde. Mijn vader is vroeg overleden. Ik heb hem nauwelijks gekend. Ik had graag eens met hem in discussie willen gaan. Hij was ook heel sociaal geëngageerd en ik denk dat hij wel gevoelig zou zijn geweest voor mijn ideeën. Of misschien ook niet. Je moet jezelf niet constant op de rooster leggen. Te veel zelfreflectie vernietigt je, vind je niet?»
HUMO U hebt gelijk.
Moreels «Ik ben zeer kritisch voor mezelf. Af en toe heb ik er genoeg van dat ik als een weldoener word gezien. Ik heb soms ook even genoeg van het humanitaire en altruïstische streven. Ik vraag me soms echt af: is dat wel de goede weg?»
HUMO Of zoals u schrijft: ‘Ik weet dat ik bekendsta als een weldoener. Maar ik geloof dat het helpen van mensen nooit helemaal onvoorwaardelijk is.’
Moreels «Om te beginnen word ik als chirurg betaald voor de zorgen die ik verstrek. Bovendien is de patiënt afhankelijk van de verzorger, dat maakt de relatie voor die laatste comfortabeler dan voor de patiënt. Misschien spreekt die afhankelijkheid mij wel aan en is mijn altruïsme te possessief. Zorg kan ook verstikken. Bovendien is dankbaarheid zo aangenaam dat een mens erom kan beginnen te vragen. Graag gezien worden geeft een ongelofelijk goed gevoel. Het is een soort kick. Als ik daarnaar zoek, hoe onvoorwaardelijk zijn mijn diensten dan?»
HUMO Maar u bent 68 en blijft het opbrengen om in barre omstandigheden te gaan werken. Dat gaat ver.
Moreels «Daar is ook een praktische reden voor. Wij zijn de laatste generatie chirurgen die de oorlogschirurgie nog beheersen. Mijn oudste dochter is ook chirurg. Die jonge artsen zijn supergespecialiseerd, maar ze hebben niet meer alles in de vingers. Ik kan ook niet alles. Boren en schroeven draaien doe ik niet graag, maar ik kan wel altijd mijn plan trekken. Daarom zijn we in oorlogsgebied nog van nut. Hier zijn we dat niet meer. Ik heb vroeger wel een paar operaties gedaan met optische apparaten via de buikwand, maar de jongere chirurgen spelen met die machines. Dat kan ik niet. Ik moet eerlijk zijn tegenover mezelf. Zodra ik tijdens een operatie een complicatie tegenkom, zal ik onmiddellijk stoppen.»
HUMO. Waar gaat u straks naartoe?
Moreels «Terug naar Beni, in Oost-Congo. Daar is geen enkele chirurg voor meer dan een miljoen mensen. Ik opereer daar in een openbaar ziekenhuis. Dat is een redelijk chaotische aangelegenheid. Ik ben er de laatste keer een beetje triest van teruggekomen. Ik wil daar nu een chirurgische en een verloskundige dienst opzetten, en daar zoek ik geld voor. Van het AZ Sint Jan in Brugge krijgen we een operatiezaal met instrumenten en het gebouw is ontworpen door Architecten Zonder Grenzen, maar we hebben nu 1 miljoen euro nodig om het neer te zetten. Eind augustus starten we met een crowdfunding-campagne met Koalect. Dat zal niet genoeg opbrengen, maar dan hebben we onszelf wel in de kijker geplaatst en wordt het iets makkelijker om fondsen te werven. Ik stuit natuurlijk weer op allerlei regels en grenzen: ‘Ja, meneer Moreels, u hebt wel een reputatie, maar u bent geen ngo.’ Dat soort onzin. Maar ik geef niet op. Het zal me lukken. Ik geef mezelf nog twee jaar.»
HUMO Ik bewonder u. Veel succes.
