Nooit worden meer scheidingen aangevraagd dan in de maand september. De zomervakantie is voor veel koppels kennelijk de druppel die de emmer doet overlopen. Waarom? En valt er nog iets te redden – het is immers pas juli? We vroegen het aan een scheidingsadvocaat, liefdesexpert, mediator en filosoof.
Het tropische Bermuda moest hun liefde nieuw leven inblazen, “maar we kwamen erachter dat weggaan even erg is als thuisblijven”, zegt de 30-jarige Lynn. Haar vriend Andrew was pissig dat ze niet met hem wilde golfen en ze ruzieden over geld. Het ontspannend bedoelde reisje dat uitmondt in een relatiecrisis; het is van alle tijden blijkt wel uit dit The New York Times-artikel uit 1983, waarin Andrew en Lynn worden opgevoerd.
Share
‘Op reis gaan is een lakmoesproef, niet enkel voor prille relaties, ook voor koppels die al jaren samen zijn’
“Alle barrières die koppels gebruiken om hun problemen te ontlopen, vallen weg op vakantie. Een workaholic ontdekt dat hij en zijn vrouw niet dezelfde interesses hebben omdat hij twee weken met haar doorbrengt in plaats van naar kantoor te gaan. Zijn vrouw realiseert zich dat haar zus, niet haar man, haar emotionele steun geeft”, schreef The New York Times toen al.
De situatie is vandaag niet anders, ook in ons land beslissen heel wat koppels na de zomervakantie om de stekker uit hun relatie te trekken. Officiële cijfers zijn er niet, maar in de praktijk is die post-vakantie-golf meer dan voelbaar. “Dat is een klassieker. Na de zomervakantie melden zich ook veel meer koppels voor relatietherapie dan normaal”, zegt relatiedeskundige Rika Ponnet. “Op reis gaan is nog altijd een lakmoesproef, niet enkel voor prille relaties, maar ook voor koppels die al jaren samen zijn. Tegenwoordig hebben we enorm veel kansen om niét met elkaar bezig te moeten zijn. Op reis ben je veel meer op elkaar aangewezen.”
Te hoge verwachtingen
Waarom gaat het fout op vakantie? “Dat heeft te maken met verwachtingen”, zegt Corine Koole, auteur van de rubriek Lust & Liefde. “Stellen werken hard gedurende het jaar en verliezen elkaar uit het oog. De vakantie moet een hoogtepunt worden, waarin alles wordt opgelost. Daar gaat het fout. Op vakantie moet je genieten, maar dat gaat niet op commando. Dat woord ‘genieten’, weg ermee. Je moet beginnen met weer een beetje snuffelen aan elkaar. Niets hoeft. Wees gewoon samen.”
Share
‘Al heb je een enorme ruzie midden op de Ramblas, terug op kantoor vertelt iedereen elkaar hoe geweldig het was’
Mensen zijn ook niet eerlijk tegen elkaar over hun vakantie. “Zelf heb je een enorme ruzie midden op de Ramblas gehad, maar terug op kantoor vertelt iedereen elkaar hoe geweldig het was. Er rust een taboe op een mislukte vakantie.”
Corine Koole interviewde meer dan duizend mensen over de liefde. Heeft ze tips? “Stellen die het redden laten elkaar vrij. Ze accepteren dat de ander anders is en dus ook andere behoeftes heeft. En laat dat nou net niet goed samengaan met het idee dat we van vakantie hebben. Want dan moet juist alles gezellig samen. Vakantie wordt een snelkookpan van ergernissen en spanningen. Niet één keer per dag met elkaar eten, maar drie keer. Wat als hij liever naar musea gaat en jij naar het strand? Ga dan vooral lekker apart. Dan heb je elkaar ’s avonds ook nog wat te vertellen.’
Ook het concept van de familievakantie kan op de schop. “Je hoeft niet altijd met z’n allen te gaan. Ik ben nu met mijn dochter en haar vriendinnetje in Spanje. Zij rijden paard, ik lees een boek. De rest van het gezin komt later. Je kunt vakantie met het gezin prima opdelen in plaats van iedereen gestrest samen zien te krijgen.
“Als je relatie niet goed loopt, kun je ook lekker in je eentje weggaan, even uitrusten en bijkomen. Dat brengt soms meer goeds dan met z’n allen in een hete auto naar Zuid-Frankrijk te rijden.”
De cijfers
Wie kijkt naar het aantal scheidingen per jaar ziet geen pieken in de maand september. Hoe zit dat? Het gaat hier om het moment waarop de scheiding voltrokken is en dat zegt weinig. Een scheiding kan immers maanden of langer in beslag nemen. Interessanter is om te kijken wanneer het eerste contact met een advocaat gelegd wordt of de aanvraag voor een scheiding wordt ingediend. En dat gebeurt het vaakst in september.
Share
‘Het is niet zonder risico, maar op vakantie hebben we er wel alle tijd voor: een echt, eerlijk gesprek”
“Inderdaad, we zien een flinke piek in telefoontjes over scheidingen in de maand september en januari”,zegt Dianne Kroezen, voorzitter van de Vereniging van Familie- en Erfrecht Advocaten. “De vakantie is voorbij, de kinderen gaan weer naar school en de routine wordt opgepakt. Dat is het moment waarop mensen werk maken van een scheiding.” Volgens Kroezen is het niet verwonderlijk dat dit moment juist kort op de vakantie volgt. “Vakantie is een periode van rust waardoor er eindelijk tijd is voor bezinning. In het dagelijks leven zijn we druk met werk en de kinderen. Tijd voor jezelf en je partner is er weinig en dat levert stress op. Te weinig aandacht voor elkaar kun je niet ineens oplossen op vakantie. Vaak is het dus al te laat. Bij scheidingsaanvragen zie je vaak dat één van de partners er al heel lang mee rondloopt, terwijl het voor de ander als een donderslag bij heldere hemel komt.”
We verbergen van alles
“Dit is niet zonder risico, maar op vakantie hebben we er wel alle tijd voor: een echt eerlijk gesprek”, zegt filosoof Lammert Kamphuis, auteur van het boek Filosofie voor een weergaloos leven. Hij haalt een van zijn culturele zomertips aan als voorbeeld. “In de Italiaanse film Perfetti sconosciuti wordt gesuggereerd dat we de mensen die het dichtst om ons heen staan nauwelijks kennen. Omdat we allemaal van alles verbergen − onze grootste angsten, onzekerheden, fantasieën. Dat is een somber beeld.”
Volgens Kamphuis kunnen we ons voordeel doen met de filosoof Philodemus. “Voor hem was de essentie van vriendschap dat je openhartig kritiek kan leveren, iets wat parrhêsia heet. Dit betekent niet dat je bot doet tegen de ander, want je bent gericht op diens welbevinden. Je houdt een spiegel voor. Door zo eerlijk te zijn, zet je wellicht je relatie op het spel, maar het kan er ook voor zorgen dat de vakantie niet de druppel vormt. We hebben de neiging ons terug te trekken wanneer je partner iets zegt dat schuurt. Maar dat is de verkeerde beweging. Je kunt ook denken dat het mooi is dat diegene jou aanspreekt en jou dus de moeite waard vindt. Met dat uitgangspunt kan een eerlijk gesprek tot een diepere liefde leiden.”
Vakantie is onnatuurlijk
Laten we vooral niet vergeten dat vakantie een erg onnatuurlijke situatie is, vindt Steven de Winter, mediator gespecialiseerd in families. “Opeens zit je 24 uur per dag op elkaars lip. Ouders hebben vaak verschillende ideeën over opvoeding en dat valt extra op.”
Ook de praktijk van De Winter wordt vaker gebeld vlak na de zomervakantie. “Wat helpt is om actief naar je eigen relatie te kijken en te bepalen wat ervoor nodig is om het goed te houden. Liefde is een werkwoord. Op mijn website staat een relatietest van vijf vragen. Bijvoorbeeld: kun je in jouw relatie jezelf zijn? Wat merk je in jouw relatie van empathie van je partner? Zijn jij en jouw partner lichamelijk dicht bij elkaar? Ga je daar pas over nadenken op vakantie dan is het te laat. We moeten minder gegeneerd zijn om in relatietherapie te gaan. In een lange relatie moet je elkaar soms herontdekken.”
Ervaar seks als sleutel tot zelfkennis
“Nog iets waar we op vakantie alle tijd voor hebben is seks”, zegt filosoof Lammert Kamphuis. “Onze seksuele begeertes onthullen meer over onszelf dan we ons realiseren. De Amerikaanse Ayn Rand laat zien hoe iemand met weinig eigenwaarde zich aangetrokken voelt tot iemand die daar ook last van heeft. Dat is misschien wat simpel, maar ik denk wel dat als we onze seksuele verlangens in een bepaalde periode van ons leven nagaan we er ook achter komen hoe we ons in die periode voelden, en andersom. Soms willen we vooral veiligheid, in een andere periode juist avontuur en experiment. Het is een van de belangrijkste manieren waarop we ons uiten. Daarom zie ik seksualiteit als een sleutel tot zelfkennis. Door het gesprek met de ander over je seksuele verlangens aan te gaan, kun je die vergroten.”
