Na het Facebookschandaal: 11 tips om uw privacy te beschermen
De gegevens van 87 miljoen Facebookgebruikers werden via een simpel quizje doorgespeeld aan het dataminingbedrijf Cambridge Analytica, dat ze inzette voor politieke advertenties. Wat kunt u doen om baas te blijven over uw eigen data?
U kunt per maand 3 artikelen gratis lezen. Of neem een abonnement en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Knack.
Dat is een persoonlijke keuze. Het huidige incident gaat om het misbruik van persoonsgegevens voor politieke propaganda. Maar het is lang niet het eerste Facebookschandaal. ‘Het bedrijf heeft een continue geschiedenis van fouten’, zegt Bart Preneel, professor aan de KU Leuven en een wereldautoriteit op het vlak van cryptografie. ‘Een voorbeeld: bij Beacon (een partnerprogramma dat Facebook tien jaar geleden hanteerde, nvdr.) werd wat je online kocht ongevraagd op je profiel gepost. Facebook heeft geen lek, Facebook ís het lek.’
2. Ben ik ervan af als ik mijn account verwijder?
Nee. ‘Elke webpagina met een like-knop bevat code om je als individuele gebruiker te identificeren, zelfs zonder Facebookprofiel’, zegt Bart De Waele, ceo van digitaal agentschap Wijs. ‘Ze zoeken de limieten op van wat wettelijk mogelijk is. Als ze worden betrapt, dan is het een “foutje”’, stelt Bart Preneel. Privacy-activiste Ancilla van de Leest legt de verantwoordelijkheid deels bij die externe websites: ‘Ik zou iedereen die zelf een site heeft, willen oproepen om die like-button weg te halen.’
3. Wat kan ik daartegen doen?
Met behulp van een aantal programma’s kun je ervoor zorgen dat je niet meer wordt gevolgd. De Waele en Preneel suggereren ‘Privacy Badger’ van de burgerrechtenorganisatie Electronic Frontier Foundation. Het is een toevoeging voor je browser die volgpogingen van Facebook, Google en andere databedrijven identificeert en optioneel blokkeert. ‘De tool werkt heel nauwkeurig, maar hou er rekening mee dat bepaalde diensten bij Google en Facebook minder vlot zullen werken, of dat je vaker moet inloggen’, waarschuwt De Waele. Professor Preneel raadt ook het soortgelijke ‘Ghostery’ aan, dat traceertechnologie tegenhoudt.
Delen
Facebook heeft geen lek, Facebook ís het lek
Bart Preneel (KU Leuven)
4. Ik ben niet beïnvloedbaar door gerichte advertenties, dan is er toch geen probleem?
Fijn dat u zich zo hoog inschat, maar dat wil nog niet zeggen dat het welkom of onschuldig is. Facebook-medewerkers lezen uw privéchats niet, maar het algoritme herkent wanneer u over een zwangerschap chat of een webshop voor zwangerschapskledij bezoekt. Een zwangerschap is meteen de jackpot voor adverteerders, want u bent in de jaren nadien een trouwe koper van luiers, babyvoeding, kinderkleding en God mag weten wat uw jongste nog zoal nodig heeft.
Nog belangrijker is inmenging van de overheid. Facebook is Amerikaans, en Amerikaanse bedrijven moeten meewerken met geheime diensten. Klokkenluider Edward Snowden onthulde jaren geleden al het Prism-programma. Het komt kort gezegd hierop neer: als Donald Trump wil weten hoe vaak u met zijn rare haar lacht, volstaat een bevelschrift aan het adres van Facebook in veel gevallen om dat te weten te komen.
5. Wat is het ergste: politiek of commercieel gebruik van Facebookdata?
‘Bij politiek zijn we sneller verontwaardigd. Van commerciële organisaties verwachten we nu eenmaal dat ze ons verleiden en soms misleiden’, zegt De Waele. ‘Ik vind het wel een goede zaak dat we gepersonaliseerde boodschappen krijgen op basis van verzamelde gegevens, zolang die boodschap waarde toevoegt.’
6. Is Google erger dan Facebook?
De Waele: ‘Qua schaal is Google groter en erger om onder controle te houden, maar zijn intentie en ethiek zijn beter.’ Zo gebruikt Google nog meer trackers op websites dan Facebook, en is het via Android aanwezig op het merendeel van de smartphones. ‘Maar de houding van Facebook is “Go fast and break things”, Google overdrijft minder snel.’
Preneel nuanceert dat het ‘strafblad’ van Google kleiner is, maar niet blanco. Hij wijst onder meer naar het stiekem bijhouden van onze locatie, en naar Street View, dat wifi-netwerken en hun wachtwoorden verzamelde. ‘Maar Facebook heeft meer concurrentie dan Google, waardoor bij dat eerste de druk groter is om losser om te springen met data (om zo meer adverteerders of ontwikkelaars aan te trekken, nvdr).’
7. Zijn er alternatieven voor Facebook?
Ja en nee. Diaspora of Ello bieden iets vergelijkbaars aan, maar je kunt ze bezwaarlijk een succes noemen. ‘Het is lastig om een goed alternatief te vinden voor Facebook. Als je al iets verwijdert, laat het dan WhatsApp zijn. Daar bestaan prima alternatieven voor’, zegt Van de Leest. Tip: Signal of Telegram.
Delen
Facebook heeft een monopolie, en zou op basis daarvan gereguleerd moeten worden
Preneel: ‘Als je veel en makkelijk wilt delen, dan ben je afhankelijk van een derde partij. Het zou kunnen dat een nieuwe Google+ (de geflopte tegenhanger van Facebook, nvdr.) dat ooit verandert. Maar ik zie mensen niet snel vertrekken van Facebook. Het heeft een monopolie, en zou op basis daarvan gereguleerd moeten worden.’ De Waele volgt die redenering: ‘Vandaag maakt het bedrijf excessief winst, terwijl het ongecontroleerd tot het uiterste gaat. Regulering kan ervoor zorgen dat er grenzen komen aan het exploiteren van die data.’
8. Moeten we een Europees Facebook maken?
‘Dat is in China (WeChat) en Rusland (VKontakte) gebeurd. Het zal wel een beetje verschil uitmaken, al is het maar omdat we in Europa meer op ons hoede zijn’, zegt Preneel. Activiste Ancilla Van de Leest is privacy-adviseur bij StartPage.com. Dat is een Europees alternatief voor de Google-zoekmachine, dat geen persoonlijke gegevens bijhoudt. ‘Bij elk nieuw privacyschandaal zien we onze bezoekers verdubbelen’, zegt ze daar. Volgens Van de Leest moet zo’n privacyvriendelijk alternatief voor Facebook ook mogelijk zijn. ‘Ik zie de alternatieven als paddenstoelen uit de grond schieten. Welk daarvan zal doorbreken, valt nog af te wachten. In het verleden waren er ook al sociale netwerken waarbij de gebruiker zelf bepaalde wat er met zijn data gebeurde – Diaspora, bijvoorbeeld. Maar toen waren mensen zich er niet van bewust hoe belangrijk dat is. Dat begint nu heel snel te veranderen.’
9. Ik wil toch op Facebook blijven. Hoe kan ik mijn privacy maximaal beschermen?
Lees goed de privacyinstellingen, vooral die waar vaag wordt omschreven ‘dat uw data voor een betere dienstverlening kunnen worden uitgewisseld’. Let ook op welke toestemming u aan apps op Facebook geeft. ‘Je moet er een gewoonte van maken om dat elke maand uit te pluizen, want zo snel verandert het’, zegt Preneel. ‘Leer ook fragmenteren. Oké, de chatfunctie in Facebook is handig. Maar je kunt voor chatgesprekken bijvoorbeeld ook Signal gebruiken, dat een vrij goede bescherming biedt.’
Besef ook dat foto’s veel vertellen. Preneel: ‘Het is tegenwoordig mogelijk om met kunstmatige intelligentie mensen op foto’s te herkennen. Een onlinefoto kan dus nog tientallen jaren aan jou worden gelinkt.’
Delen
Ik zie de alternatieven als paddenstoelen uit de grond schieten. Welk daarvan zal doorbreken, valt nog af te wachten
10. Hoe zit het met andere populaire sociale media, zoals Instagram?
Instagram en Whatsapp zijn eigendom van Facebook, net zoals YouTube een onderdeel is van Google, en LinkedIn van Microsoft. Andere populaire netwerken zoals Snapchat, Pinterest of Twitter staan daar los van, maar het blijven bedrijven die hun dienst gratis aanbieden in ruil voor advertenties. De Waele: ‘Twitter is beperkter in wat het over ons weet, maar dat maakt ook dat het financieel minder gezond zijn. Het zou veel meer kunnen doen, maar het kiest ervoor om dat niet te doen.’
11. Gooit ook LinkedIn mijn privacy te grabbel, en kan dat zich tegen mij keren bij sollicitatiegesprekken?
‘Ook bij LinkedIn zijn er manieren om data van profielen te schrapen. Het is de verantwoordelijkheid van het bedrijf om dat te voorkomen’, zegt De Waele. ‘Het verschil met Facebook is dat de informatie minder gevoelig ligt: het gaat vooral om professionele details’, nuanceert Preneel. ‘Ze spelen met de grens van wat mag, maar je carrière ligt minder gevoelig dan je persoonlijke leven.’
Bij het schandaal rond Cambridge Analytica zijn ook zo’n 60.000 Belgen betrokken. Hier kunt u nagaan of uw profiel daarbij hoort.
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.
