Deze journaliste trekt fel ten strijde tegen de radicale islam
Als vurig aanhanger van westerse vrijheden is Charlie Hebdo-overlever Zineb El Rhazoui op ramkoers tegen het ‘islamitisch fascisme’.Het ouderschap heeft haar niet milder gemaakt, integendeel. Dat extremistische moslims nog steeds een prijs op haar hoofd hebben gezet, houdt haar evenmin tegen. Ruim drie jaar na de aanslag in Parijs op het satirische weekblad Charlie Hebdo trekt Zineb El Rhazoui (36), een van de weinige journalisten van het tijdschrift die aan de slachtpartij ontsnapte, nog steeds onvermoeibaar ten strijde tegen de radicale islam. El Rhazoui, dochter van Franse en Marokkaanse ouders, is te gast in debatcentrum De Balie in Amsterdam om op Internationale Vrouwendag over haar strijd te vertellen. Uitgeverij Prometheus heeft voor de gelegenheid haar pamflet Vernietig het islamitisch fascisme vertaald en uitgebracht op de dag van haar komst naar Nederland. El Rhazoui wil Europa waarschuwen tegen de gevaren van wat ze een groeiende fascistische stroming in de islam noemt, die vrouwen onderdrukt, terreur verspreidt en de culturele identiteiten van volkeren ontneemt. El Rhazoui: ‘De oplossing komt niet uit de lucht vallen, de oplossing komt als we een ideeënstrijd durven aangaan.’
In de jaren na de aanslag op Charlie Hebdo is El Rhazoui’s leven radicaal veranderd. De zwaarst bewaakte vrouw van Europa heeft het blad verlaten na een intern conflict over de koers: volgens de activistische journalist was de geamputeerde redactieleiding na de gegroeide oplage van 8 miljoen meer met geld bezig dan met de koers. Ze reist nu de wereld af om lezingen te geven. Intussen is El Rhazoui zelf moeder geworden.Hoe gaat het met je?
Op de dag van Zineb El Rhazoui’s komst naar debatcentrum De Balie werd bekend dat haar gewapende beveiligers Nederland niet in mochten. Ook het Nationaal Coördinatie Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) wilde haar niet beveiligen. Volgens het NCTV was daar geen reden toe. Yoeri Albrecht, directeur van De Balie, reageerde onthutst. Hij regelde in samenwerking met de politie Amsterdam zelf de beveiliging voor El Rhazoui.‘Het gaat wel. Ik heb in de maanden na de aanslag veel last gehad van survivors guilt, schuldgevoel dat typisch is voor mensen die als een van de weinigen een aanslag of een vliegtuigramp hebben overleefd. Ik kon ermee omgaan toen ik me realiseerde dat niemand anders dan de terroristen en de ideologie die hen dreef de schuldigen waren. Nu ben ik vooral bezig zin te geven aan mijn leven én aan de dood van mijn collega’s.
‘Op persoonlijk niveau gaat het beter.’ Lacht: ‘In het jaar na de aanslag vond er een babyboom plaats op de redactie. Ervoor leefden we als onthechte figuren die zich ongebonden, kinderloos en instabiel door het leven bewogen. Nu zijn de meesten keurig getrouwd, met kinderen. Ik ben vorig jaar ook moeder geworden. Misschien lag het aan onze behoefte het leven weer te zien sprankelen.Nu ben ik vooral bezig zin te geven aan mijn leven én aan de dood van mijn collega’s
‘Des te bedroevender ik het vind om te zien dat de islamitische terreur springlevend is. We dachten na Charlie Hebdo dat het ergste voorbij was. Maar het bleek het begin van nog meer tragische aanslagen. We hebben het gezien in Parijs, Nice, Brussel en zoveel andere steden in Europa en in de rest van de wereld.’
Zineb El Rhazoui maakt zich zorgen over het ‘groeiend islamisme’ dat ze ook op straat ziet. Volgens de journalist lagen drie jaar geleden vrouwen nog in bikini’s aan het strand van Casablanca, de Marokkaanse stad waar zij is opgegroeid. Hoofddoeken werden er volgens haar alleen gedragen door grootmoeders, zoals in Griekenland en andere mediterrane landen. ‘Mijn eigen grootmoeder droeg een hoofddoek’, zegt El Razoui, ‘maar ze droeg die altijd half op haar rode hennahaar en ze liep trots rond met een mooie Berber-tatoeage op haar kin. Nu zie je jonge vrouwen steeds vaker in zwarte vuilniszakken rondlopen die een vrome hoofdbedekking moeten voorstellen. Je kunt niet ontkennen dat er een wereldwijde islamisering gaande is.’
‘Laten we duidelijk zijn: de grootste slachtoffers zijn de mensen uit de islamitische wereld. Zij moeten dagelijks strijden om een glas wijn te mogen drinken of hun eigen seksuele oriëntatie te ontdekken. Je begrijpt dus dat het me frustreert dan te zien hoeveel migrantenjongeren in Europa alle vrijheden en rechten vrijwillig opgeven en zich laten ketenen door deze ideologie. Toen ik nog in Marokko woonde, heb ik mijn leven geriskeerd voor individuele vrijheden. Ik ben gevlucht naar Europa en dan tref ik dit aan? Onbestaanbaar.’Wat wil je tegen deze migrantenjongeren zeggen?
Ik ben gevlucht naar Europa en dan tref ik dit aan? Onbestaanbaar‘Dat het nobel is om je eigen wortels te ontdekken. Maar je moet culturele wortels niet verwarren met religie. Ik snap niet hoe het kan dat bijvoorbeeld een Nederlandse burger van Marokkaanse afkomst met Berberroots denkt dat een Saoedische jabador of Syrische zwarte lange hoofddoek tot zijn of haar culturele erfgoed hoort. Die komen uit het Midden-Oosten, niet uit Noord-Afrika. Als deze jongeren hun roots willen ontdekken, nodig ik ze uit zich te verdiepen in Marokkaanse muziek, de historie, de diversiteit van onze kleding en talen en onze grootse literatuur te bestuderen.’
Vaak wijzen strenggelovige jongeren hun culturele wortels expliciet af. De Berber-tatoeage van je grootmoeder wordt gezien als een pre-islamitische zonde en een uiting van achterlijkheid.
‘Dan moeten ze zich misschien eens afvragen of ze zelf niet achterlijk zijn. Ik kan me geen achterlijkere houding voorstellen dan kiezen voor een gekooid leven terwijl je het voorrecht hebt te leven in een maatschappij die je vrijheid biedt. Ze bevestigen alleen maar het racistische cliché dat de Marokkaanse cultuur hetzelfde is als deze fascistische ideologie. De racisten in het Westen lachen zich rot om deze clowns. Hoe kun je überhaupt denken dat de islam superieur is aan de cultuur van je ouders? Islamitisch regimes zijn niet democratisch of succesvol, op een zeldzaam geval na.’
Ik kan me geen achterlijkere houding voorstellen dan kiezen voor een gekooid leven terwijl je het voorrecht hebt te leven in een maatschappij die je vrijheid biedt
Waarom zoeken zoveel mensen toch houvast in religie?
‘Islamitische landen hebben gefaald op vele gebieden: economie, democratie, culturele ontwikkeling. Dat veroorzaakt schaamte en frustratie, waar fascistische ideologieën goed op gedijen. Als ik mensen in islamitische landen bezoek, zeg ik altijd: verwacht niet dat je situatie verandert zodra de dictator omver is geworpen. Je moet ook de tirannie van religie en bijgeloof verwerpen. Ook in Amerika en Europa denken velen dat we deze fascistische ideologie kunnen stoppen door de grenzen te sluiten, zoals Trump met z’n domme moslimban. Waanzin. Ideologie kent geen landsgrenzen. Veel van onze kinderen in Europa hebben allang deze ideologie omarmd en gevoed. Zolang het gevoel van minderwaardigheid onder hen niet wordt aangepakt, blijft de situatie zo.’
Er zijn islamitische jongeren die de islam willen hervormen, maar vrezen dat hun religiekritiek door extreem-rechts wordt gekaapt.
‘Zij zijn niet zozeer bang voor extreem-rechts, maar bang zelf versleten te worden voor racist of islamofoob. Als je in een islamitisch land woont, hoef je niet bang te zijn voor het racisme- of islamofobieverwijt. Wel zijn er wetten waarmee je ter dood veroordeeld, gegeseld of in de gevangenis gegooid kunt worden als je hardop zegt geen moslim te zijn of wijn drinkt. De islamisten hebben die macht, nog, niet. Wat ze hier wél doen, is pruilen dat je hun gevoelens kwetst en racistisch bent. Zelfs niet-islamitische linkse activisten doen mee. In plaats van de moed te hebben voor de hervormers op te komen, lopen ze in de val van islamisten, met hun islamofobieverwijten.
‘Die activisten willen niet geassocieerd worden met extreem-rechts maar vergeten dat de islamisten in de moslimwereld extreem-rechtse figuren zijn. Ideologisch verschillen islamisten weinig van extreem-rechts. Beiden zien samenlevingen als gemeenschappen die je in het gareel houdt door beperking en hebben niets op met vrouwenrechten. In Frankrijk demonstreerden extreem-rechts en islamisten samen tegen het homohuwelijk.’
El Rhazoui hekelt ook linkse politici die ‘universele mensenrechten liever opgeven en paternalistisch opkomen voor islamisten’. Ze vindt, als is ze zelf links-georiënteerd, dat links de weg kwijt lijkt. El Rhazoui: ‘In mijn boek noem ik ze collaborateurs van de islamitisch-fascistische ideologie. Ze sluiten compromissen met islamisten uit electorale overwegingen. Zo dom. Ze moesten eens weten hoe linksen vervolgd worden in landen als Iran hoe arbeiders behandeld worden in neo-liberale islamitische landen als Qatar en Saoedi-Arabië.’Je hekelt ook feministen die de hoofddoek verdedigen.
In Frankrijk demonstreerden extreem-rechts en islamisten samen tegen het homohuwelijk‘Dat zijn inderdaad ook collaborateurs. Ik zal nooit zeggen dat de hoofddoek verboden moet worden. Ik ben voor totale vrijheid. Maar ik snap niet hoe je kunt opkomen voor de hoofddoek als die in andere landen wordt gebruikt om miljoenen vrouwen te onderdrukken.’
Maar als vrouwen met hoofddoek worden aangevallen op straat?
‘Dat zijn racistische aanvallen die vervolging verdienen. Zover ik weet, kan een vrouw in Nederland naar de rechter stappen. Een vrouw die in Saoedi-Arabië geen hoofddoek wil dragen, wordt gegeseld volgens de regels van de islamitische wet. Fysiek aangevallen worden vanwege je hoofddoek is verwerpelijk, maar dat betekent niet dat je hoofddoek iets goeds is of dat je het recht hebt dat ik het als iets nobels en moois zie. Dat is de hoofddoek niet en dat zal ik de hoofddoekdragers blijven vertellen.’
Verras je familie of vrienden met hun eigen persoonlijke nieuwssite, gebaseerd op een selectie van hun favoriete onderwerpen.
Valkstraat 61
2860 Sint-Katelijne-Waver
M +32(0)491621271