Wat we kunnen leren van de groten der aarde: origineel zijn moet je gewoon durven
‘Martin Luther King wilde geen zwarte leider worden, Michelangelo was bang om de Sixtijnse Kapel te schilderen, Larry Page wilde Google eigenlijk verkopen’
Iemand die origineel is, vinden we bijzonder, fris, vernieuwend en vindingrijk. Volgens Adam Grant ben je origineel als je je creatieve spinsels – een uitvinding, een kunstwerk, een businessplan, wat dan ook – ook effectief kunt uitvoeren. Iets is pas echt origineel als het wereldschokkend is. Denk aan legendarische uitvinders als Thomas Edison, kunstenaars als Pablo Picasso of innoverende ondernemers als Henry Ford. Maar denk ook aan uzelf. Want, zegt Grant, iederéén heeft wel eens een briljante ingeving.
Al meer dan tien jaar bestudeert Grant originaliteit als professor aan Wharton, één van de meest toonaangevende business schools ter wereld, maar ook als consultant voor onder meer Google en Facebook.
HUMO Originele mensen zijn niet alleen goed in het bedenken van ideeën, maar ook in het uitvoeren ervan. Dat is wel moeilijk te evenaren, toch?
Adam Grant «Het is minder moeilijk dan we denken. Heel veel geweldige ideeën worden nooit uitgevoerd, omdat we niet weten hoe we dat moeten doen. Daar besteden we veel te weinig aandacht aan. Ik dacht zelf ook altijd dat originele mensen ervan houden om grote risico’s te lopen, dat ze barsten van het zelfvertrouwen en dat ze allemaal hun unieke eurekamoment beleven.»
HUMO Maar dat is niet zo?
Grant «In de meeste gevallen klopt daar niets van. De meeste succesvolle ondernemers proberen juist risico’s te vermijden. Ze nemen wel risico’s, maar ze doen het niet graag en vaak hebben ze een plan B.»
HUMO Maar miljonairs werden toch rijk en beroemd door grote risico’s te nemen?
Grant «We zijn geneigd om maar een deel van het verhaal te vertellen of te horen. Van Bill Gates weten we dat hij zijn studie niet afmaakte om Microsoft te beginnen. Dat klinkt geweldig moedig, toch? In werkelijkheid nam hij een jaar verlof, zodat hij nog terug kon. Zijn ouders hebben hem in die tijd financieel onderhouden. Bill Gates nam dus helemaal geen absurde risico’s. Ergens in onze verhalen over succes gaat die nuance verloren.»
HUMO Originele mensen blijken volgens u ook juist helemaal niet snel te reageren, ze stellen beslissingen vooral uit.
Grant «Klopt, en dat verbaasde me nogal. Neem twee van de beste toespraken uit de Amerikaanse politiek, die van Abraham Lincoln in Gettysburg en ‘I have a dream’ van Martin Luther King. Allebei hebben ze het schrijven voor zich uit geschoven. Lincoln herschreef de helft van zijn speech in de laatste 24 uur. King was er de avond voordien nog volop mee bezig en besloot uiteindelijk op het podium om te improviseren. Of neem Leonardo da Vinci. Hij deed er zestien jaar over om de Mona Lisa af te maken, omdat hij telkens werd afgeleid door studies en experimenten. Dat heeft hem onbedoeld geholpen om zo’n meesterwerk te maken.»
HUMO Het helpt om veel te produceren, schrijft u. De kans dat er dan eens iets goeds tussen zit, wordt groter.
Grant «Ja, originele mensen produceren veel meer slechte ideeën, slechte uitvindingen en slechte kunstwerken dan hun collega’s. Maar ze zijn doorgaans heel productief, waardoor de kans groter wordt dat ze iets maken dat echt baanbrekend is. Picasso maakte meer dan twintigduizend schilderijen, dat waren lang niet allemaal meesterwerken. En waarom zijn Bach, Beethoven en Mozart beroemd geworden? Omdat ze zeshonderd tot duizend muziekstukken hebben geschreven – en daar zaten uiteindelijk enkele parels bij. Het blijkt beter om veel ideeën uit te spuwen dan om op eentje te blijven kauwen.»
HUMO Hoe worden wij ook zo origineel?
Grant «Zodra je je creatieve idee hebt, is de grote uitdaging om ernstig genomen te worden en ervoor te zorgen dat anderen je idee naar waarde schatten. Een paar dingen helpen daarbij: eentje is, gek genoeg, om je beperkingen te erkennen. Rufus Griscom, oprichter van Babbel (een blog voor ouders, red.), probeerde zijn bedrijf aan Disney te verkopen. Om dat voor elkaar te krijgen, gaf hij vijf redenen waarom Disney zijn bedrijf níét moest kopen. Die openheid werkt, omdat je toont dat je eerlijk bent en bereid bent te praten over wat er nog niet klopt. Daardoor kom je betrouwbaarder over. Disney kocht het bedrijf van Griscom voor 40 miljoen dollar.»
HUMO U schrijft dat iedereen origineel kan zijn.
Grant «Ja, maar dat betekent nog niet dat het gemakkelijk is. Ik denk dat we allemaal weleens om ons heen kijken – op ons werk, in onze wijk, in het land – en iets zien dat niet goed werkt, en dan een idee krijgen dat een oplossing kan zijn. Sommige van die ideeën kunnen echt een verschil maken, maar we laten ze meestal rusten en gaan gewoon door met ons leventje. Ik zou graag zien dat meer mensen moeite doen om hun idee uit te voeren.»
HUMO Wat houdt ons tegen om onze ideeën door te zetten?
Grant «We vertellen onszelf dat we geen tijd, geld of contacten hebben, maar vaak zit die weerstand alleen maar tussen onze oren. We zijn bang om te falen, om voor een dagdromer te worden verklaard. Ik denk dat veel mensen daar uiteindelijk spijt over hebben. Ze laten zichzelf in de steek. Op hun sterfbed zijn mensen vaak niet teleurgesteld omdat iets niet gelukt is, maar omdat ze het niet geprobeerd hebben.»
HUMO U zei dat Lincoln en King uitstelgedrag vertoonden bij hun beroemde toespraken. Maar er zijn toch ook beroemde toespraken die netjes op tijd zijn geschreven?
Grant «Ja.»
HUMO En veel toespraken die op het laatste moment geschreven zijn, bleken toch ook rommel?
Grant «Ja.»
HUMO Dan is er toch helemaal geen regel?
Grant «Aaaah! (Denkt na) Weet u, ik ben voor ieder hoofdstuk in mijn boek begonnen bij bewijzen uit langlopende studies. Daarin zagen we bijvoorbeeld dat werkgevers meer creativiteit toeschrijven aan werknemers die soms uitstelgedrag vertonen dan aan mensen die nooit iets uitstellen of dat net heel vaak doen. Nadat ik de bewijzen had verzameld, ben ik op zoek gegaan naar sprekende voorbeelden om ze te illustreren.»
HUMO Misschien is succes vooraf moeilijk te voorspellen en achteraf makkelijk te verklaren?
Grant (lacht) «Ja, absoluut! Daar ben ik het 100 procent mee eens.»
HUMO Wat vond u het verrassendste inzicht tijdens uw research?
Grant «Het verbaasde me dat veel van de grootste originele geesten niet zo happig waren om hun ideeën uit te voeren. Ik ging ervan uit dat Michelangelo vereerd was om de Sixtijnse Kapel te mogen schilderen, maar ik leerde dat hij op de vlucht ging omdat hij erdoor werd afgeschrikt en ontmoedigd. Martin Luther King wilde ook helemaal niet de leider van de burgerrechtenbeweging worden. Hij kreeg die rol toebedeeld nadat hij unaniem was verkozen tijdens een bijeenkomst waar hijzelf niet eens was. En Sergej Brin en Larry Page wilden Google al snel verkopen: ze vonden dat ze zo’n groot project niet konden leiden en wilden liever hun studie afmaken. De lijst met voorbeelden is eindeloos.
»Het blijkt een menselijk trekje: we voelen ons niet geschikt voor iets groots. We denken dat we er niet de juiste persoonlijkheid of het talent voor hebben.»
HUMO Wat kunnen we volgens u doen om origineler te worden?
Grant «Trek alles vaker in twijfel. Verbreed je horizon en verdiep je in een heel ander vakgebied. Breek je brainstormsessie eerder af, als je nog lang niet klaar bent, zodat ideeën langer kunnen rijpen. Vraag om feedback, bij voorkeur aan collega’s of leeftijdgenoten. Neem kritiek serieus.
»Ouders hebben een speciale taak om originaliteit te stimuleren. We vermijden vaak om meningsverschillen te bespreken waar de kinderen bij zijn, maar het blijkt dat veel originelen opgroeiden in een gezin met relatief veel spanningen, geen slaande ruzies, maar wel een open debat. Zo leerden ze blijkbaar al op jonge leeftijd om te zeggen dat ze het ergens niet mee eens waren. Ze durfden een afwijkend geluid te laten horen.»
Adam Grant, ‘Het kan ook anders’, uitgeverij Lev.