Bron: Humo, Maandag 11 oktober 2010 – 10:31, door (es)
Het stond twee weken geleden nog in Humo: er loopt geen enkele veertienjarige rond die nog nooit porno heeft gezien. De blote grieten (en gasten) zijn altijd en overal beschikbaar: je hoeft maar op je muis te klikken of na middernacht naar VT4 te zappen. Makkelijk zat! Wij, kinderen van het internetloze tijdperk, hadden het in onze puistenjaren een stuk lastiger om aan onze trekken te komen.
Als wij eens een blote vrouwen- kont wilden zien, dienden wij onze jas aan te trekken en een blootblad te gaan kopen – bij voorkeur de Playboy. Op flanellen benen de gazettenwinkel binnenstappen; met rode oortjes de nieuwe Playboy uit de rekken trekken; met trillende handjes naar de kassa – en dan vliegensvlug naar huis, alwaar we de fijne vleeswaren van onder meer Kim Basinger, Brigitte Nielsen en Maryam d’Abo aan een diepgaand vergelijkend onderzoek onderwierpen. Those were the nights!
We hebben er (behalve een tenniselleboog en een zwak voor blondines) een levenslange sympathie aan overgehouden voor de oprichter van Playboy: de legendarische, intussen vierentachtigjarige Hugh Hefner. Hefner lanceerde het blad in 1953, en bouwde zijn bedrijf, Playboy enterprises, in de loop der jaren uit tot een gigantisch imperium met vertakkingen in de televisie-, de radio- en de internetindustrie. Zelf woont hij nu al een halve eeuw in zijn befaamde, om zijn wilde feestjes bekende Playboy Mansion, waar hij zich continu laat omringen door een schare bloedmooie, voluptueuze blondines. De centerfolds, de fuiven, de eeuwige zijden pyjama: zo kennen we Hef.
Maar Hefner heeft ook een andere, minder bekende kant. In de jaren vijftig, toen niemand anders het durfde, kwam hij openlijk op voor de rechten van zwarten en homoseksuelen, voor de legalisering van marihuana, en (uiteraard) voor seksuele vrijheid. Díé Hefner komt nu voor het eerst uitgebreid aan bod in ‘Hugh Hefner: Playboy, Activist, rebel’, een prachtige documentaire van Brigitte Berman, te zien op het 37ste Internationaal Filmfestival van Gent. U mag uitkijken naar intrigerende archiefbeelden en verhelderende interviews met onder meer Gene Simmons, Shannon Tweed, Jesse Jackson, George Lucas, Tony Bennett, Bill Maher en wijlen Tony Curtis: gaat dat zien!
Twee weken geleden hadden we de onbeschrijflijke eer en het immense genoegen om een gesprek te mogen voeren met de Man zelve. Helaas niet in de Mansion (we haden nochtans graag eens in de beruchte grotto gezwommen), maar gewoon bij ons thuis, via de telefoon. We droegen voor de gelegenheid een karmozijnrode zijden pyjama.
HUMO Goedenavond, meneer Hefner, en mag ik u eerst en vooral van harte feliciteren met de mooie documentaire? Ik heb met ontzettend veel plezier zitten kijken.
Hugh Hefner «Fijn om te horen! Dankjewel! Ik ben zelf ook onge- looflijk blij met de film. Brigitte berman is al jaren een goede vriendin van me. We hebben mekaar leren kennen in de jaren tachtig, nadat ze een Oscar had gewonnen voor haar documentaire over jazzlegende Artie Shaw – ik ben een groot jazzliefhebber. Sindsdien kwam ze geregeld over de vloer in de Mansion, en twee, drie jaar geleden zei ze ineens tegen me: ‘Weet je over wie ik écht graag eens een documentaire zou willen maken? Over jou!’ Ze legde me uit dat ze wilde inzoomen op dat deel van mijn leven dat de meeste mensen, spijtig genoeg, altijd negeren. Ik vond het een fantastisch idee. Ik heb mijn archiefkasten geopend, ik heb haar mijn knipselmappen overhandigd, en ik heb haar carte blanche gegeven.»
HUMO Vond u het belangrijk om die andere kant van u aan het grote publiek te laten zien?
Hefner «Als ik het écht belangrijk zou hebben gevonden, dan zou ik waarschijnlijk al veel eerder een poging hebben gewaagd om die andere kant onder de aandacht te brengen. Dat neemt niet weg dat ik erg tevreden ben dat deze documentaire er is: je krijgt een vollediger beeld van me, en het maakt mijn nalatenschap een beetje mooier.
»Luister, ik heb altijd gezegd dat mijn leven een open boek met foto’s is. Alleen heeft niemand ooit de moeite genomen om eens echt grondig door dat boek te bladeren. De beroemde sciencefictionauteur Ray Bradbury zei lang geleden over Playboy: ‘Door de vele bosjes zien de mensen het bos niet meer.’ Hij bedoelde dat de aandacht van de mensen steevast naar de meisjes ging, naar de centerfolds, en naar mijn levensstijl. Het verhaal van mijn leven! De mensen zien het volledige plaatje niet, omdat ze gefocust zijn op de meisjes.»
HUMO We komen allerlei leuke dingen te weten, bijvoorbeeld dat u het allereerste nummer in mekaar stak aan uw keukentafel. Had u ooit verwacht dat Playboy zo groot en succesvol zou worden?
Hefner «Totaal niet. Ik was een dromer, en ik geloofde erin, maar dat Playboy zou uitgroeien tot zó’n gigantisch fenomeen – een fenomeen dat niet alleen mijn eigen leven maar de hele wereld op stelten zou zetten – durfde ik zelfs in mijn stoutste dromen niet te dromen. Vergeet niet: toen ik in 1953 met het magazine begon, bezat ik geen rooie duit. Ik hoopte maar één ding: genoeg exemplaren verkopen zodat ik mijn grote passie, een tijdschrift in mekaar steken, verder zou kunnen blijven uitoefenen.»
HUMO Maar het eerste nummer, met de legendarische naaktfoto van Marilyn Monroe, ging meteen als zoete broodjes over de toonbank.
Hefner «Het blad sloeg onmiddellijk aan, vooral bij studenten. Op de campussen sprak iedereen over Playboy. We verschenen precies op het juiste moment. In de jaren vijftig was Amerika ongelooflijk conservatief, maar onder dat conservatisme kon je een verlangen proeven naar iets nieuws, naar iets anders, naar iets meer werelds. De jongeren stórtten zich op Playboy.»
HUMO Had u op één of andere manier aangevoeld dat de tijd rijp was voor een blad als Playboy?
Hefner «Toen ik ermee begon, luisterde ik eigenlijk alleen maar naar mijn eigen persoonlijke smaak. De meeste mannenbladen van na de Tweede Wereldoorlog stonden vol met oubollige avonturenverhalen, maar die interesseerden me geen fluit. Ik voelde dat er een markt was voor een meer stedelijk, verfijnd magazine. Het idee om Playboy te maken kwam vervolgens heel natuurlijk in me op, en de respons was enorm. We begonnen meteen winst te maken.»
Verborgen agenda
HUMO In het begin was Playboy een gewoon blootblad. Maar uw ambities lagen hoger: u wilde het blad upgraden en er een heus handboek voor mannelijke singles van maken.
Hefner «Op het eind van de jaren vijftig verkochten we meer dan één miljoen exemplaren per maand, en vanaf dat moment ben ik het ándere deel van mijn persoonlijkheid in het blad beginnen te gieten. Ik begon mijn verborgen agenda uit te voeren, zou je kunnen zeggen (lacht). Zo introduceerde ik een hoop nieuwe rubrieken: het maandelijkse grote interview, profielen van celebs… We begonnen meer en meer controversiële onderwerpen aan te snijden, en in de vroege jaren zestig startte ik ook met het neerpennen van de Playboy-filosofie (een serie half-wetenschappelijke, half-filosofische artikelen waarin Hefner zijn visie op seks uiteenzette, red.).»
HUMO Eigenlijk gebruikte u Playboy als een vehikel om uw vooruitstrevende ideeën over seks te verspreiden.
Hefner «Precies. Als jonge student in de psychologie was ik diep onder de indruk geraakt van het onderzoek van dr. Kinsey (de beroemde Amerikaanse onderzoeker die het seksueel gedrag in kaart bracht, red.). Onder zijn invloed begon ik zelf onderzoek te doen naar seksueel gedrag, en mijn conclusie was dat, als de Amerikaanse zedenwetten naar de letter werden toegepast, de meeste volwassen Amerikanen achter de tralies zouden moeten zitten. Vergeet niet dat het ongelooflijk puriteinse tijden waren: wie zich – binnen het huwelijk! – overgaf aan orale seks, kon al de gevangenis invliegen. (Zucht) De jongeren van nu kunnen zich gewoon niet meer voorstellen in wat voor klimaat wij toen leefden.»
HUMO Nochtans heeft u zelf diepe puriteinse wortels.
Hefner «Dat klopt: ik ben opgegroeid in de Midwest, in een typisch methodistisch gezin.»
HUMO Methodistisch: wat betekent dat eigenlijk? Hoe gingen uw ouders bijvoorbeeld om met seksualiteit?
Hefner «Mijn ouders waren uiterst preuts en behoudsgezind. Ze waren heftig gekant tegen drank, drugs, gokken en roken, en ze gaven hun kinderen nauwelijks enige affectie. Thuis hing er voortdurend een sfeer van verdringing, van onderdrukte emoties. Ik was nog maar een kleine jongen, en toch voelde ik al aan dat daar iets fundamenteel mis mee was. Ik zag al heel snel de hypocrisie van hun religie in.
»Ik ben geboren in 1926, en ik ben opgegroeid tijdens de Grote Depressie. In mijn kinderjaren – en nu nog steeds, trouwens – was ik verzot op cinema: al mijn dromen, wensen en aspiraties vloeiden voort uit wat ik op dat magische witte doek zag. Maar tegelijk was ik me haarscherp bewust van de censuur in de cinema. Vanaf 1934 werd de zogenaamde Hays Code toegepast: bloot was verboden, personages mochten mekaar niet langer passioneel kussen, en ineens moesten zelfs getrouwde koppels in gescheiden bedden slapen. Ik vond dat heel bizar, en begon – eerst intuïtief, daarna steeds bewuster – een verband te leggen tussen die censuur en het feit dat ik thuis nooit werd geknuffeld. Op dát moment, denk ik, is mijn verlangen naar seksuele vrijheid ontkiemd.»
HUMO U zei net dat u een groot jazzliefhebber bent. Werd u ook beïnvloed door de energieke belpop van de jaren veertig?
Hefner «Absoluut! Jazz was de muziek van mijn jeugd, én van de outsiders. De roots van de jazz lagen bij de zwarte gemeenschap en bij de hoerenkasten in New Orleans. De meeste jazzmuzikanten deden hun ding buiten de mainstream, en ik herkende mezelf in hen. Ook ik voelde me een outsider.»
HUMO Vanaf de late jaren vijftig begon u openlijk op te komen voor seksuele vrijheid. U begon in te hakken op de twee pilaren van de Amerikaanse samenleving: het huwelijk en het gezin.
Hefner «En dat was heel gedurfd. Nu, ik had niet veel te verliezen. Ik zat zelf gevangen in een ongelukkig huwelijk, en ik had het gevoel dat er betere manieren waren om mijn leven in te richten. In die tijd werd je als man bijna verplicht om te streven naar een huis en een tuintje, naar een vrouw en een gezin. Ik wilde een andere weg bewandelen.
»Het probleem was dat ik vrijwel alleen stond met mijn opvattingen. De beatgeneratie moest nog opstaan, de jaren zestig moesten nog beginnen. Tja, ik vermoed dat ik een pionier was (lacht). In alle bescheidenheid: ik denk echt dat Playboy het vonkje was dat de vuren van de seksuele revolutie heeft aangestoken.»
HUMO En wat vonden uw ouders daar nu eigenlijk allemaal van?
Hefner «Ze waren ongelooflijk trots op me! Al moet ik daar wel meteen aan toevoegen dat ze in het begin niet helemaal begrepen waar ik precies mee bezig was.
»In de zomer van 1953 was ik wanhopig op zoek naar de centen om het eerste nummer te kunnen financieren. Ik klampte iedereen aan: vrienden, familie, kennissen… En ten slotte, toen mijn bankrekening diep in het rood stond en ik ten einde raad was, ook mijn ouders. Ik vroeg aan mijn vader, die boekhouder was, of hij het zag zitten om in Playboy te investeren, of om me tenminste een beetje geld te lenen. Hij weigerde. Toen nam mijn moeder me apart. Ze vertelde me dat ze tijdens de oorlog een som geld bijeen had gespaard, en vervolgens overhandigde ze me duizend dollar: een gigantisch bedrag. Met de helft van die duizend dollar was ik in staat om de rechten te kopen op die beroemde kalenderfoto van Marilyn Monroe. Mijn moeder geloofde misschien niet in het blad, maar ze geloofde wel in haar zoon.»
HUMO Is het niet ongelooflijk ironisch dat uitgerekend uw puriteinse moeder u het broodnodige geld gaf om met Playboy te kunnen beginnen?
Hefner «Daar schuilt veel ironie in, ja. Maar nogmaals: mijn ouders konden niet goed vatten waar Playboy voor stond. Ik babbelde weleens met hen over seksuele vrijheid, maar echt diep gingen die discussies nooit.
»Mijn vader, die na de oorlog zijn job was kwijtgeraakt, is later voor Playboy komen werken: eerst als boekhouder, later als penningmeester. Playboy heeft mijn ouders uiteindelijk steenrijk gemaakt – mijn moeder had namelijk een pakketje aandelen gekocht. Toen mijn vader stierf, liet hij één derde van zijn vermogen na aan de Playboy Foundation. Dat ontroerde me enorm. Het voelde een beetje als thuiskomen.»
On-Amerikaans
HUMO Er valt enorm te genieten van de zwart-witfragmenten uit ‘Playboy’s Penthouse’, uw talkshow uit 1959, waarin u in een losse sfeer babbelde met onder meer Lenny Bruce en Sammy Davis Jr., en waarin Nat King Cole en Ella Fitzgerald het beste van zichzelf gaven. Die show zag er, zelfs naar de huidige maatstaven, onwaarschijnlijk cool uit. Hoe kwam u op het idee?
Hefner «In ’59 haalde Playboy weleen heel mooie oplage, maar de verkoop van advertenties viel dik tegen. Ik zocht dus naar een manier om Playboy meer mainstreambekendheid te geven, en het leek me een goed idee om met een televisieshow te beginnen.
»Het concept kwam volledig uit mijn eigen koker. In plaats van de muzikanten en de komieken op een podium te zetten, zoals toen gebruikelijk was, wou ik de indruk scheppen dat de kijker te gast was op een feestje, in mijn eigen appartement, met mij als gastheer. We werkten zonder script, en we verzonnen de interviews op het moment zelf: zo probeerden we die losse, spontane sfeer te creëren. Het werkte erg goed – wie nu naar die beelden kijkt, zal moeten toegeven dat die show z’n tijd echt wel vooruit was.»
HUMO Uw allereerste gast was de fantastische komiek Lenny Bruce (u kunt de fragmenten zien op humo.be/dezeweek). In zijn hoog-dagen ging Bruce zwaar tekeer tegen de politiek, tegen rassen-scheiding, tegen de Ku Klux Klan en tegen religie. Voelde u zich met hem verwant?
Hefner «Absoluut. Lenny was een intieme vriend van me – Playboy was trouwens het eerste grote magazine dat hem ongecensureerd aan bod liet komen. Toen hij in 1962 in Chicago werd gearresteerd omdat hij op het podium obscene taal had gehanteerd, heeft mijn advocaat hem vrij gekregen, en later heb ik hem overgehaald om zijn autobiografie te schrijven – die ik in Playboy heb gepubliceerd. Allemaal niet vanzelfsprekend: wie in de jaren zestig openlijk de kant koos van Lenny Bruce, werd door het establishment uitgeroepen tot een paria. Kon me niet deren: paria is mijn middle name (lacht).»
HUMO En zo werd Playboy stilaan veel meer dan zomaar een blootblad: het werd een vrijhaven voor de andersdenkenden.
Hefner «Zo is dat – zowel de televisieshow als het magazine. We gaven een podium aan zwarte muzikanten en zwarte stand-upkomieken, en we publiceerden stukken van schrijvers die op de zwarte lijst stonden van het House Committee on Un-American Activities. Het was een stikdonkere periode in de Amerikaanse geschiedenis, met die heksenjachten van senator McCarthy. Ik ben erg trots om te kunnen zeggen dat we daartegen in het verzet zijn gegaan.»
HUMO Ook Martin Luther King bezocht in die dagen de Playboy Mansion. Kende u hem goed?
Hefner «Niet echt. Hij heeft de Mansion één keer bezocht, toen hij in de stad was om te spreken over de rassenscheiding in de scholen. Maar we schreven brieven naar mekaar, we hebben hem uitgebreid geïnterviewd, en hij schreef ook geregeld artikelen voor ons. Playboy heeft zijn allerlaatste stuk gepubliceerd, vlak nadat hij was vermoord.»
Seks is overal
HUMO Playboy kwam in de loop der jaren ook zwaar onder vuur te liggen. Vooral de vrouwenbewegingen schoten met scherp. Was u verrast door de negatieve reacties uit de feministische hoek?
Hefner (heftig) «Ik was verbijsterd. Echt, ik stond perplex. Ik heb die vileine reacties van de feministen nooit begrepen – gisteren niet, en vandaag nog altijd niet. Hoe kun je nu tegelijk vóór de emancipatie van vrouwen zijn en tégen seksuele vrijheid? Onbegrijpelijk! De vrouwen mogen Playboy dankbaar zijn. Het magazine heeft hen verdorie van hun ketens helpen bevrijden!»
HUMO Reduceert Playboy vrouwen dan niet tot lustobjecten?
Hefner «Pffffffffff… Wie dat beweert, houdt er volgens mij een verborgen puriteinse agenda op na. De simpele waarheid is dat een man en een vrouw twee verschillende wezens zijn die onweerstaanbaar door mekaar worden aangetrokken. Vrouwen zíjn nu eenmaal lustobjecten – dat is net wat de wereld doet draaien!»
HUMO In de film zegt iemand: ‘Seksuele vrijheid allemaal goed en wel, maar de mensen zijn er niet gelukkiger van geworden.’
Hefner «Het geluk van de mensen wordt door zovéél factoren bepaald. Het gaat tegenwoordig inderdaad niet zo goed met de wereld, maar dat komt vooral door de economische crisis. Sorry, maar ik blijf ervan overtuigd dat vrijheid de mensen gelukkig maakt.»
HUMO De documentaire gaat ook niet voorbij aan de donkere periode van Playboy. In 1980 werd Dorothy Stratten, de Playmate van het jaar, doodgeschoten door haar jaloerse echtgenoot Paul Snider. U noemt haar dood één van de zwaarste persoonlijke opdoffers in uw leven.
Hefner (stil) «Dorothywas me zeer dierbaar. Iederéén was dol op haar.»
HUMO Was u gelukkig met de film die Bob Fosse in 1983 over de moord draaide, ‘Star 80’?
Hefner «Nee, ik vond die film helemaal niet goed. De bedoelingen van Fosse waren goed, maar hij is er niet in geslaagd te vatten hoe speciaal Dorothy was.»
HUMO Iedereen is het er intussen wel over eens dat Playboy mee aan de basis lag van de seksuele revolutie. Maar is het tij niet aan het keren? Ik denk aan de groeiende populariteit van Sarah Palin en haar ultraconservatieve Tea Party. De kwezels en de pilaarbijters komen weer van onder de plaveien gekropen.
Hefner «Ik vrees dat je gelijk hebt: donkere wolken pakken zich samen boven Amerika. De oorzaak ligt deels bij de economische crisis, die de mensen bang maakt, en deels bij Obama, die meer en meer tegenkanting krijgt.
»Amerika is een schizofrene natie. We hebben de beste grondwet van de wereld – in geen enkel ander land wordt de individuele vrijheid zó goed gegarandeerd. Tegelijk blijft Amerika een heel bizarre smeltkroes, waar het krioelt van mensen met twijfelachtige meningen. Toen ik met het magazine begon, kwam de tegenwind vooral uit katholieke hoek. Nu zijn het de born again christians die met het vingertje zwaaien. Ach, de kwezels blijven, alleen de labels veranderen.»
HUMO Wat denkt u als u Christine O’Donnell, die tijdens de verkiezingen in november een gooi doet naar een zeteltje in de Amerikaanse Senaat, hoort verkondigen dat masturbatie een hoofdzonde is?
Hefner «Mij maakt ze daar niet bang mee. Mensen als O’Donnell willen de klok terugdraaien, maar het zal ze niet lukken. Seks is geen taboe meer – we hebben de doos van Pandora geopend, en het deksel kan er niet meer op. En dankzij de technologische revolutie – digitale televisie, internet – is seks nu overal. We zijn vrij, en niemand zal ons die vrijheid ooit kunnen afpakken.»
HUMO Uw voormalige medewerker Nat Lehrman zegt in de film: ‘Hugh heeft de beste wijnen in zijn kelder staan, maar hij drinkt zelf nooit wijn. Hij serveert het beste voedsel, maar geeft zelf geen zier om wat er in zijn bord ligt. En je zal hem nooit in zijn eigen zwembad zien liggen.’ En wij die dachten dat u de ultieme levensgenieter was!
Hefner «Het is waar: ik ben nooit een gourmet geweest. En om dure kleren geef ik ook al niks: ik voel me comfortabeler in een pyjama. Maar ik ben wél verzot op de meisjes (lacht).»
HUMO Ah, de meisjes. Enkele jaren geleden had u verkering met zeven blondines tegelijk! Was dat niet vermoeiend?
Hefner «Ik kan je verzekeren: zoiets is nooit, maar dan ook nóóit vermoeiend.»
HUMO Hoe kijkt u nu terug op uw leven? Met trots of met weemoed?
Hefner «Een combinatie van beide. Ik voel me vaak nostalgisch, maar de trots overheerst. Ik denk wel dat ik mag zeggen dat ik de seksuele zeden van mijn tijd heb veranderd – en daar hou ik een verdomd goed gevoel aan over.»
HUMO U bent nu 84. Wat is momenteel voor u het belangrijkste in het leven?
Hefner «Weet je, in wezen ben ik een onverbeterlijke ouwe romanticus. Op deze vraag kan ik dus maar één antwoord geven: de liefde.»
HUMO Meneer Hefner, daar ga ik eentje op drinken. Bedankt voor het gesprek.
Hefner «Graag gedaan.»